وَ مِنْ کَلام لَهُ عَلَیْهِ السَّلامُ
از سخنان آن حضرت است
– رَوى ذِعْلَبٌ الْیَمانِىُّ عَنْ اَحْمَدَ بْنِ قُتَیْبَهَ عَنْ عَبْدِاللّهِ بْنِ یَزیدَ عَنْ مالِکِ بْنِ دِحْیَهَ
ذِعْلَب یمانى از احمد بن قُتَیبه از عبداللّه بن یزید از مالک بن دِحْیَه روایت کرده که
قالَ: کُنّا عِنْدَ اَمیرِالْمُؤْمِنینَ عَلَیْهِ السَّلامُ وَ قَدْ ذُکِرَ عِنْدَهُ اخْتِلافُ النّاسِ فَقالَ:-
نزد امیرالمؤمنین علیه السّلام بودیم و سخن از اختلاف ظاهر و باطن مردم پیش آمد، حضرت فرمود:
اِنَّما فَرَّقَ بَیْنَهُمْ مَبادِئُ طینِهِمْ، وَ ذلِکَ اَنَّهُمْ کانُوا فِلْقَهً مِنْ سَبَخ ِ
مَبادى سرشتشان بین آنان تفاوت بهوجود آورده، و این به خاطر آن است که قطعه اى بودند از
اَرْض وَ عَذْبِها، وَ حَزْنِ تُرْبَه وَ سَهْلِها. فَهُمْ عَلى حَسَبِ قُرْبِ
زمین شور و شیرین، و درشت و نرم. پس اینان بر اساس نزدیک بودنِ
اَرْضِهِمْ یَتَقارَبُونَ، وَ عَلى قَدْرِ اخْتِلافِها یَتَفاوَتُونَ. فَتامُّ الرُّواءِ
زمینشان به هم نزدیکند، و به اندازه اختلاف خاکشان با هم متفاوتند. یکى را صورتى زیبا
ناقِصُ الْعَقْلِ، وَ مادُّ الْقامَهِ قَصیرُ الْهِمَّهِ، وَ زاکى الْعَمَلِ قَبیحُ
ولى عقل کم، یکى را قامتى بلند و همّتى کوتاه، یکى را عملى پاک و
الْمَنْظَرِ، وَ قَریبُ الْقَعْرِ بَعیدُ السَّبْرِ، وَ مَعْرُوفُ الضَّریبَهِ مُنْکَرُ
صورتى زشت، یکى را قامتى کوتاه و عقلى دوراندیش، یکى را طبیعتى نیکو ولى خصلتى
الْجَلیبَهِ، وَ تائِهُ الْقَلْبِ مُتَفَرِّقُ اللُّبِّ، وَ طَلیقُ اللِّسانِ حَدیدُ الْجَنانِ.
ناباب، یکى را دلى سرگشته و عقلى پریشان، و یکى را زبانى گویا و دلى تیز و دانا عنایت فرمود.