قواعد درس چهاردهم از کتاب دوم دبیرستان ( انسانی ) :
مفعول فیه
تعریف مفعول فیه: مفعول فیه اسم منصوبی است که مکان یا زمان وقوع یک جمله را بیان می کند . مانند : اَلْجنّهُ تَحْتَ أقدامِ الْاُمـَّهاتِ . ألْیـَومَ اَکْمَلْتُ لکُم دینکُم .
مکان ( مفعول فیه ) زمان ( مفعول فیه )
نام دیگر مفعول فیه ، ظرف مکان و ظرف زمان است و مفعول فیه معادل قید مکان و زمان در زبان فارسی است .
برای تعیین مفعول فیه بودن یک کلمه کافی است حرف « فی » را پیش از آن ذکر کنیم و در صورتی که معنی به هم نخورد کلمه مفعول فیه است . مانند : سافَرْتُ ( فـِی ) یَـوْمَ الجمعهِ . ( « در » روز جمعه مسافرت کردم ) زمان ( مفعول فیه )
ظرف مکان و زمان با حرف جر ( ــِـــٍـ ) مجرور می شود
تعدادی از ظروف مکان و زمان عبارتند از :
ظرف مکان = فَوْقَ ( بالا ) ، أمامَ ( روبرو ) ، بَیْنَ ( میان ) ، تَحْتَ ( زیر ) ، وَراءَ ( پشت سر ) ، عِنْدَ ( زیر ) ، جَنْبَ ( کنار ) . ظرف زمان = اَلْآنَ ( اکنون ) ، اَلْیَوْمَ (امروز) ، صَباحَ (صبح) ، قَبْلَ ( پیش ) ، بَعْدَ ( پس ) ، لَیْلَ ( شب) ، نَهارَ ( روز ) ، اَمْسَ (دیروز) ، غَدَاً( فردا ) ، مَساءً ( عصر ، شب ) .
نکته ی مهم : ظرف همان شبه جمله است که یکی از انواع خبر می باشد . مانند : اَلطّالِبُ عِنْـدَ الْاُســتاذِ . عِنْـدَ : خبر شبه جمله ( چون ظرف است ) .