شهر کرد

شَهرکُرد یکی از شهرهای جنوبی ایران و مرکز استان چهارمحال و بختیاری است. این شهر همچنین، مرکز شهرستان شهرکرد می‌باشد. شهرکرد در ۹۷ کیلومتری جنوب غرب اصفهان قرار گرفته‌‌است. نام پیشین آن «دِهْکُرد» بوده‌است که پس از تبدیل به‌شهر، به‌نام کنونی تغییر نام داد. براساس آمار سال ۱۳۸۵ خورشیدی، جمعیت شهرکرد برابر با ۱۳۱,۶۱۲ نفر بوده‌است.

وجه تسمیه
دهکرد (شهرکرد امروزی) در قرن هفتم هجری قمری تحت سلطه اتابکان فارس و لرستان بود. بعدها وسعت یافت و در شهریور ۱۳۱۴ شمسی از دهکرد به شهرکرد تغییر نام یافت. واژه «دهکرد» از دو بخش «ده» + «کرد» تشکیل شده‌است. بعضی‌ها معتقدند واژه «کرد» در حقیقت به معنی گله داری است چون شغل ساکنان اولیه این منطقه به علت داشتن مراتع خوب و سرسبز، غالباً گله داری بوده‌است. کلمه کرد در لغت‌نامه‌‌های معتبر فارسی نیز به معنی رمه‌دار است.

برخی بر این نظرند که این منطقه بدین خاطر دهکرد نام گرفته‌است که گویا در گذشته دسته‌ای از کردها در این‌جا ساکن بوده‌اند از این رو این منطقه را دهکرد نامیده‌اند. این استدلال به‌چند دلیل نادرست است. نخست آن که در لهجه دهکردی اثر قابل توجهی از کلمات کردی دیده نمی‌شود. دوم آن‌که ما با کلمه دهکرد در سایر مناطق کشور مواجه هستیم که اتفاقاً آن‌ها هم کرد نیستند؛ مثلاً منطقه دهکرد در بروجرد یا منطقه دهکرد در جیرفت.

البته به‌گفته برخی از اهالی این شهر، با توجه به اینکه در شهرکرد چه در قدیم و چه در حال کردین(نوعی بالاپوش نمدی که چوپانان لر به تن می‌کنند) تولید می‌شود، ابتدا به این مکان دهکردین و بعدها به خاطر راحتی کار، به آن دهکرد گفته شد.

در کتابی به‌نام «ایران باستان» از ژوزف ویسهوفر محقق و شرق‌شناس آلمانی آمده‌است که شاپور دوم در نامه‌نگاری‌های خود نام شهریار «دژگـُرد» را که دژی مستحکم در منطقه کوهستانی زاگرس بوده، آورده‌است. با احتساب تسلط زبان عربی در دوران حکومت اعراب به‌راحتی می‌توان دریافت که «دژگـُرد» با عوض شدن حروف «ژ» و «گ» که در الفبای عربی وجود نداشته، به «دهکـُرد» تغییر کرده‌است. در منطقه اصفهان و چهارمحال و بختیاری و لرستان وجود مکان‌های نظامی، کاملاً قابل تشخیص است. همانند «چَمگـُرد» (چَمگـُردان امروزی)، «دژگـُرد» (شهرکرد امروزی)، «چـِلگـُرد» (چـِلگـِرد) و «بروگـُرد»(بروجرد امروزی). در سال ۱۳۱۴ خورشیدی، دهکرد از دهستان به شهرستان تبدیل شد و با تغییر واژه «ده» به «شهر» نام شهرکرد بر آن نهاده شد.

نژاد
با نگاه به کتاب قوم لر نوشته «اسکندر امان‌اللهی بهاروند»، ساکنان دهکرد و یا شهرکرد کنونی، لر بختاری بوده‌اند و البته زبان آنان نیز لغات و اصطلاحات بختیاری فراوان دارد. البته زبان به‌تنهایی نژاد مردم را در مناطق مختلف مشخص نمی‌کند. چرا که مثلاً در حومه همین شهر، مردم شهر کیان به زبان ترکی تکلم می‌کنند. یا مردم چالشتر در نزدیکی همین شهر، بیشتر فارسی حرف می‌زنند. ولی بیش از ۷۰? از اهالی این شهر را، مردم بختیاری (به‌خصوص اهالی شهرستانهای فارسان،کوهرنگ،اردل ،لردگان وبروجن و بختیاری‌های استان‌های دیگر خوزستان، لرستان و اصفهان) تشکیل می‌دهند که نتیجتاً آداب ورسوم بختیاری‌ها در گویش، موسیقی و فرهنگ شهرکرد کنونی مشهود است. این نکته نیز قابل توجه است که شهرکرد به‌دلیل مرکزیت استان، اقوام اقلیت دیگر را نیز به‌دلایل اجتماعی و سیاسی دربرگرفته‌است که هیچ ارتباطی به‌نژاد مردم شهرکرد ندارد.

زبان
زبان مردمان شهرکرد، فارسی است که واژه‌های لری و بختیاری فراوان دارد. اما امروزه بسیاری از اهالی شهرهای این شهرستان مانند سامان، بن، کیان و طاقانک به زبان ترکی نزدیک به ترکی قشقایی تکلم می‌کنند. لازم به‌ذکر است که احتمالا” مردم شهرکرد دارای لهجه‌ای خاص و به‌احتمال زیاد، دارای زبان خاصی بوده‌اند که در طول تاریخ با توجه به موقعیت ارتباطی و اقوام بختیاری موجود در استان و استان‌های همجوار، دستخوش تغییر و رسوخ کامل کلمات بختیاری به این زبان یا لهجه شده‌است.