نکات فصل سوم درس زیست شناسی– سوم تجربی – حواس

برای خرید محصول فوق ، روی دکمه خرید زیر کلیک کنید .

مقدمه

۱-        کار حواس درک محرک های محیطی است.

۲-        حواس جزئی از بخش حسی دستگاه عصبی محیطی است که اطلاعاتی درباره ی محرکها جمع آوری می کند.

گیرنده ها حس

۳-        گیرنده های حس نورون های تمایز یافته ای هستند که محرک ها را شناسایی و اثر آنها را به پیام عصبی تبدیل می کنند.

۴-        تفسیر پیام های حسی بر عهده‌ی دستگاه عصبی مرکزی است.

۵-        گیرنده های حس در سراسر بدن پراکنده‌اند.

۶-        بیشتر گیرنده های حس در اندام های حس ( پوست ، چشم ، گوش ، بینی ، زبان ) متمرکز شده‌اند.

۷-        انواع گیرنده های حس در انسان عبارتند از : ۱- گیرنده های دما   ۲- گیرنده های درد   ۳- گیرنده های مکانیکی   ۴- گیرنده های نور   ۴- گیرنده های شیمیایی

۸-        گیرنده‌ی دما بیشتردر پوست هستند .

۹-        گیرنده‌ی درد در همه‌ی بدن پراکنده‌اند و به آسیب به بافت ها واکنش می دهند .

۱۰-     گیرنده ی مکانیکی در پوست و گوش تمرکز دارند و نسبت به حرکت ، کشش ، فشار و ارتعاش حساس است .

۱۱-      گیرنده‌ ی نور در چشم هستند .

۱۲-      گیرنده‌ی شیمیایی در زبان و بینی تمرکز دارند.

پوست

۱۳-     پوست بدن ما دارای گیرنده‌های درد ، دما و مکانیکی می باشد.

۱۴-     هر گیرنده ، دندریت هایی از یک یا چند نورون است که اغلب این دندریت ها را پوششی از بافت پیوندی احاطه کرده است.

۱۵-     انتهای دندریت های گیرنده‌ی درد ، پوشش ندارد.

۱۶-     اگر محرک آنچنان شدید باشد که احتمال آسیب به بافت باشد ، گیرنده‌ی درد تحریک خواهد شد.

۱۷-     درد ، احساس بسیار مهمی است ، زیرا ما را از خطر ، جراحت و بیماری آگاه می کند.

۱۸-     بسیاری از پاسخ های محافظت کننده مثل انعکاس ها ، پس از تحریک گیرنده‌های درد ، فعال می شوند.

۱۹-     گیرنده های دما در پوست ، سرماو گرما را تشخیص می دهند.

۲۰-     در درون بدن نیز گیرنده های دمایی که به دمای خون حساس هستند ، وجود دارند.

۲۱-     هیپوتالاموس مرکز اصلی تنظیم دمای بدن است.

۲۲-     گیرنده های مکانیکی پوست به محرک هایی مثل لمس ، فشار ،و کشش حساس اند.

۲۳-     در دیواره‌ی برخی از رگ های خونی نیز گیرنده هایی مکانیکی وجود دارند که به فشار خون حساس اند.

۲۴-     ماهیچه های اسکلتی ما نیز گیرنده های مکانیکی به نام گیرنده های کششی دارند که به تغییرات طول ماهیچه حساس اند و وضعیت قسمت های مختلف بدن را به دستگاه عصبی مرکزی اطلاع می دهند.

چشم

۲۵-     کره‌ی چشم ما سه لایه دارد که به ترتیب از خارج به داخل عبارتند از ۱- صلبیه  ۱- مشیمیه  ۳- شبکیه

۲۶-     صلبیه ، لایه ای محکم و سفید رنگ ازجنس بافت پیوندی است که کره چشم را می پوشاند.

۲۷-     صلبیه در جلو چشم شفاف است و قرنیه نام دارد.

۲۸-     مشیمیه در زیر صلبیه است ، مشیمیه نازک و رنگدانه دار است.

۲۹-     مشیمیه در جلو چشم ، بخش رنگین عنبیه را به وجود می آورد.

۳۰-     عنبیه ماهیچه هایی دارد که سوراخ مردمک را که در وسط عنبیه است ، تنگ و گشاد می کند.

۳۱-     تنگ و گشاد شدن مردمک تحت کنترل اعصاب سمپاتیک  پاراسمپاتیک است.

۳۲-     نور در هنگام عبور از قرنیه و عدسی ، همگرایی پیدا می کند ( شکسته می شود )

۳۳-     عدسی در پشت مردمک قراردارد و کار آن متمرکز کردن نور بر روی شبکیه است .

۳۴-     شبکیه داخلی ترین لایه‌ی چشم است و گیرنده های نوری بر روی آن قرار دارند.

۳۵-   گیرنده های نوری در شبکیه دو دسته اند ۱- سلول های مخروطی ۲- سلول های استوانه ای .

۳۶-      این سلول های گیرنده ، انرژی نورانی را به پیام های عصبی تبدیل می کنند و آن را به مغز می فرستند.

۳۷-     تفسیر این پیام های عصبی در مغز صورت می گیرد یعنی در اصل تصویر واقعی توسط مغز ایجاد می شود.

۳۸-     سلول های استوانه ای در نور ضعیف بیشتر تحریک می شوند. ( سیاه و سفید )

۳۹-     سلول های مخروطی به ما توانایی دیدن جزئیات ظریف اشیا را می دهند و در نور قوی بیشتر تحریک می شوند.(دید رنگی )

۴۰-     پیام های عصبی چشم توسط عصب بینایی به مغز فرستاده می شوند.

۴۱-     جایی که عصب بینایی از شبکیه چشم خارج می شود ، نقطه‌ی کور نام دارد.

۴۲-     بخشی از شبکیه که در امتداد محور نوری چشم است و نور بر روی آن متمرکز می شود ، لکه ی زرد نام دارد.

۴۳-     لکه‌ی زرد در دقت و تیز بینی چشم اهمیت دارد ( به دلیل تمرکز بیشتر سلول های مخروطی در آنجا )

۴۴-     فضای پشت عدسی را ماده ای ژله ای و شفاف به نام زجاجیه پر کرده است .

۴۵-     زجاجیه باعث حفظ حالت کروی چشم می شود.

۴۶-     فضای جلو عدسی را مایع شفاف دیگری به نام زلالیه پر می کند.

۴۷-     زلالیه از مویرگ های چشم ترشح می شود و مواد غذایی و اکسیژن را برای عدسی و قرنیهفراهم می کند.

۴۸-     زلالیه همچنین مواد دفعی عدسی و قرنیه را جمع آوری و از طریف خون از آنها دور می کند .

۴۹-     قرنیه و عدسی رگ خونی و مویرگ ندارند.

۵۰-     عدسی چشم به وسیله‌ی رشته هایی به ماهیچه ی مژکی  متصل شده است. این ماهیچه ها قطر عدسی را کم و زیاد می کنند.

۵۱-     هنگام نگاه کردن به اشیاء دور قطر عدسی کم و هنگام نگاه کردن به اشیاء نزدیک قطر عدسیزیاد می شود.

۵۲-     تغییر قطر عدسی برای تشکیل تصویر بر روی شبکیه ، تطابق نام دارد.

بیماری های چشم

۵۳-     سفت شدن و کاهش انعطاف عدسی چشم و در نتیجه کاهش قدرت تطابق آن به دلیل افزایش سن را پیر چشمی گویند.

۵۴-     پیر چشمی با عینک های مخصوص تا حدی اصلاح و درمان می شود.

۵۵-     کدر شدن عدسی به دلیل افزایش سن و در نتیجه کاهش قدرت بینایی را آب مروارید می گویند.

۵۶-     برای درمان آب مروارید ، عدسی را به وسیله‌ی جراحی خارج کرده و به جای آن یک عدسی مصنوعی قرار می دهند و با کمک عینک بینایی بیمار را  تا حدی بر می گردانند.

۵۷-     اگر کره‌ی چشم بیش از حد بزرگ باشد ، تصویر در جلو شبکیه تشکیل می شود که به این حالتنزدیک بینی گویند.

۵۸-     نزدیک بینی با استفاده از عینک های دارای لنزهای واگرا اصلاح می شود.

۵۹-     اگر کره‌ی چشم بیش از حد کوچک باشد ، تصویر در پشت شبکیه تشکیل می شود که به این حالتدور بینی گویند.

۶۰-     دوربینی با استفاده از عینک های دارای لنز های همگرا اصلاح می شود.

۶۱-     اگر سطح قرنیه و یا عدسی کاملا کروی و صاف نباشد ، پرتوهای نوری درست بر روی شبکیه متمرکز نمی شوند و تصویر واضحی ایجاد نمی شود که به این حالت آستیگماتیسم گفته می شود.

۶۲-     برای درمان آستیگماتیسم از عینکی استفاده می شود که عدسی آن عدم یکنواختی انحنای قرنیه و عدسی را جبران کند.

گوش

۶۳-     گوش ما ۱- امواج صوتی را به پیام عصبی تبدیل کرده و به مغز ارسال می کند ۲- همچنین گوش در حفظ تعادل نیز نقش دارد.

۶۴-     گوش از سه بخش ۱- خارجی ۲- میانی و ۳- درونی تشکیل شده است.

۶۵-     گوش بیرونی شامل  ۱- لاله‌ی گوش  و ۲- مجرای گوش است .

۶۶-     کار گوش بیرونی ، جمع آوری امواج صوتی و انتقال آنها به گوش میانی است.

۶۷-     درون مجرای گوش موهای ظریفی وجود دارد که هوا را تصفیه می کنند.

۶۸-     همچنین درون مجرای گوش ، غده های عرق تغییر شکل یافته ای وجود دارند که ماده‌ی موم مانندی را ترشح می کنند.

۶۹-     کار این ماده ی موم مانند این است که از ورود مواد خارجی به گوش جلوگیری می کند.

۷۰-     بخش انتهایی مجرای گوش و نیز گوش میانی و درونی توسط استخوان گیجگاهی جمجمه محافظت می شود.

۷۱-     مجرایی به نام شیپور استاش رابط هوا بین گوش میانی و حلق است .

۷۲-     شیپور استاش هوا را بین گوش میانی و حلق انتقال می دهد تا فشار هوا در دو طرف پرده ی صماخ یکسان شود.

۷۳-     در انتهای مجرای گوش ، پرده‌ای به نام پرده‌ی صماخ وجود دارد که در اثر برخورد امواج صوتی ،مرتعش می شود.

۷۴-     در پشت پرده‌ی صماخ ( گوش میانی)  ۳ استخوان کوچک به نام های ۱- چکشی  ۲- سندانی و ۳- رکابی به ترتیب قرار دارند.

۷۵-     این سه استخوان ، ارتعاش پرده ی صماخ را به مایعی که محفظه‌ی گوش درونی را پر کردهاست انتقال می دهند.

۷۶-     بخشی از محفظه ی گوش درونی ، حلزون شنوایی نام دارد که دلیل آن شکل ظاهری آن است که شبیه حلزون پیچ خوردگی دارد.

۷۷-     در حلزون شنوایی ، نوعی گیرنده های مکانیکی به نام سلول های مژکدار قرا دارند.

۷۸-     ارتعاش مایع درون حلزون ، سرانجام باعث تحریک سلول های مژکدار می شود و پیام عصبی تولید می شود که توسط عصب شنوایی به مغز فرستاده می‌شود.

۷۹-     در بخش گوش درونی ، سه مجرای نیم دایره نیز وجود دارند که بر یکدیگر عمود هستند و درون آنها نیز پر ازمایع است.

۸۰-     در مجراهای نیم دایره نیز سلول های مژکدار وجود دارد که در اثر حرکت سر و جابجایی مایع درون مجراها ، تحریک می شوند و پیام عصبی تولید می‌کنند.

۸۱-     پیام های عصبی مجراها نیم دایره توسط عصب دیگری به نام عصب تعادلی به مغز فرستاده می شود.

۸۲-     نتیجه اینکه از گوش دو عصب خارج می شود ۱- عصب شنوایی ۲- عصب تعادلی

زبان

۸۳-     بر روی زبان هزاران جوانه ی چشایی وجود دارد.

۸۴-     یک جوانه ی چشایی خود شامل ۵۰ تا ۱۰۰ سلول چشایی است.

۸۵-     سلول های چشایی ، گیرنده های شیمیایی ۴ مزه ی اصلی هستند. ( شیرینی  شوری ترشی و تلخی )

۸۶-     نوک زبان به مزه ی شیرینی ، کناره های آن به مزه‌ی شوری و ترشی و عقب زبان به مزه‌ی تلخی حساس هستند.

۸۷-     با حل شدن مولکول هی غذا در بزاق ، مولکول ها به پروتئین های غشای سلول های چشایی متصل و آنها را تحریک می کنند و پیام عصبی تولید می شود.

بینی

۸۸-     دربینی گیرنده های شیمیایی مربوط به تشخیص بوها قرا دارند ( گیرنده های بویایی )

۸۹-     گیرنده های بویایی در سقف حفره‌ی بینی قرار دارند.

۹۰-     ترکیبات شیمیایی موجود در هوا پس از حل شدن در مخاط بینی ، سلول های گیرنده را تحریک و پیام عصبی بویایی تولید می شود.

۹۱-     حس بویایی بر درک مزه‌ی غذا نیز تأثیر دارد.

۹۲-     در هنگام سرماخوردگی که دچار گرفتگی بینی شده ایم ، به نظر می رسد که اغلب غذاها بی مزه اند.

نکات فصل سوم درس زیست شناسی– سوم تجربی – حواس –قسمت ۲

۱-       شیار هایی عمیق ، نیمکره های مخ را به ۴ ناحیه (لوب ) تقسیم می کنند: ۱- لوب پس سری ۲- لوب آهیانه ۳- لوب گیجگاهی  ۴- لوب پیشانی

۲-       پردازش اطلاعات بینایی در لوب پس سری و پردازش اطلاعات شنوایی در لوب گبجگاهی صورت می گیرد.

۳-       احتمالا همه ی جانوران گیرنده‌ی درد دارند.

۴-       موهای سبیل گربه و خرس در قاعده‌ی خود دارای گیرنده‌های لمس بسیار حساس هستند که به جانور امکان می دهد که در تاریکی نیز اشیای نزدیک خود را تشخیص دهد.

۵-       ماهی های استخوانی خط جانبی دارند که در دو سوی بدن ماهی امتداد یافته است.

۶-       خط جانبی ماهی حاوی گیرنده های مکانیکی است و نسبت به ارتعاش امواج آب حساس اند.

۷-       جانور به کمک خط جانبی قادر است از حرکت ماهی های دیگر در پیرامون خود مطلع شود.

۸-       خط جابی در واقع کانالی است که در زیر پوست ماهی قرار دارد و به وسیله‌ی سوراخ هایی با محیط بیرون ارتباط پیدا می کند.

۹-       درون این کانال ساختار های متعددی به نام کاپولا قرار دارد که هر کاپولا حاوی سلول های مژه دار مخصوصی است که مژه های آن با ماده‌ی ژلاتینی پوشانده شده است.

۱۰-   جریان آب در خط جانبی سبب حرکت کاپولا و تحریک سلول های مژه دار می شود ، در نتیجه وجود هر نوع جسم متحرک در اطراف ماهی به دلیل امواج حاصل از حرکت آن جسم ، توسط خط جانبی ماهی تشخیص داده می شود.

۱۱-   ماهی به کمک خط جانبی قادر به تشخیص اجسام ساکن نیز هست که بر مبنای بازتاب حاصل از برخورد لرزش ها به جسم ساکن است .

۱۲-   یکی از حساس ترین انواع گیرنده های شیمیایی روی شاخک جنس نر نوعی پروانه ی ابریشم قرار دارد.

۱۳-   شاخک این جانور را هزاران جسم مو مانند ظریف پوشانده که اغلب دارای گیرنده های شیمیایی قوی هستند.

۱۴-   این گیرنده های شیمیایی به بوی بدن جنس ماده حساس اند و با برخورد مولکول های بوی بدن جنس ماده تحریک می شوند.

۱۵-   ساده‌ترین گیرنده های نوری در پلاناریا وجود دارد که چشم جامی شکل نامیده می شود.

۱۶-   چشم جامی شکل از گروهی از سلول های تیره رنگ تشکیل شده است که بخش هایی از سلول های گیرنده ی نور را می پوشانند.

۱۷-   سلول های گیرنده‌ی نور مولکول هایی به نام رنگیزه های بینایی دارند که نور را جذب و به پیام عصبی تبدیل می کنند و به مغز جانور می فرستند.

۱۸-   بر اساس موقعیت جانور و اینکه کدام قسمت از سلول های گیرنده نور دریافت کنند ، مغز شدت و جهت نور را تعیین می کند و دستور فرار از نور و پیدا کردن جای مناسب برای پنهان شدن را صادر می کند.

۱۹-   خرچنگ ها و حشرات دارای چشم مرکب هستند.

۲۰-   چشم مرکب از تعداد زیادی واحد مستقل بینایی که هر کدام یک قرنیه و یک عدسی دارد و نور را بر روی تعدادی سلول گیرنده متمرکز می کند ، تشکیل شده است.

۲۱-   چون هر یک از واحد ها ، نور را ازبخش کوچکی از میدان دید دریافت می کند ، در نتیجه تصویری که تشکیل می شود ، حالت موزائیکی دارد.

۲۲-   جانور به کمک چشم مرکب قادر است جزئی ترین حرکات محیطی را تشخیص دهد و وجود شکارچی را به موقع احساس کند.

۲۳-   بعضی حشرات مانند زنبور عسل ، با استفاده از چشم مرکب قادر به دیدن رنگ ها و حتی پرتو های فرابنفش هستند.

۲۴-   این مسأله به جانور امکان می دهد که گل های تولید کننده‌ی شهد را بهتر ردیابی کند.

۲۵-   نور مرئی بخش کوچکی از طیف تابش های الکترومغناطیسی است که محدوده‌یبین طول موج های بنفش تا قرمز را شامل می شود.

۲۶-   امواجی با طول موج کوتاهتر یا بلندتر از این دو برای انسان قابل رؤیت نیستند.

۲۷-   بسیاری از حشرات می توانند این پرتو ها را ببینند که این توانایی در گرده افشانی مهم است.

۲۸-   بعضی گل ها الگو هایی دارند که برای ما قابل دیدن نیست ، اما اگر با یک فیلم حساس به پرتوهای قرابنفش از آنها عکس بگیریم ، آن الگو ها را خواهیم دید . این الگوها حاوی اطلاعاتی برای حشرات گرده افشان هستند.

۲۹-   در آن سوی طیف مرئی نور ، پرتوهای فرو سرخ قرار دارند که ما آنها را به صورت گرما حس می کنیم.

۳۰-   پرتوهای فرو سرخ می توانند با تابش از سطح بدن شکار ، موقعیت آن را برای شکارچی مشخص کنند.

۳۱-   بعضی ازمارهای زنگی ، در جلو چشم خود دارای دو سوراخ حساس به امواج فروسرخ هستند.

۳۲-   این مارها می توانند در تاریکی مطلق ، با نهایت دقت ، شکار کنند.

۳۳-   تعدادی از گونه ها با انتشار امواج صوتی در محیط و تجزیه و تحلیل پژواک آن ، تصویری از محیط ایجاد کنند.

۳۴-   خفاش ها ، دلفین ها و به مقدار کمتری وال ها ، پژواک سازی می کنند.

۳۵-   بعضی خفاش ها امواجی تولید می کنند که از محدوده‌ی شنوایی ما خارج است و خفاش برای اینکه کر نشود در گوش میانی خود ماهیچه هایی دارد که با منقبض کردن آنها حساسیت گوش را در هنگام تولید امواج کاهش می دهند .

۳۶-   خفاش در هنگام دریافت پژواک ها فوراً این ماهیچه ها را به حالت استراحت در می آورد.

۳۷-   خفاش می تواند در یک اتاق کاملا تاریک که در سراسر آن تارهای سیمی کشیده‌اند به دقت حشرات در حال پرواز را شکار کند و از لابه لای سیم ها بگذرد.

۳۸-   بعضی ماهی ها مثل گربه ماهی ، در خط جانبی خود گیرنده های الکتریکی دارند که آن را قادر می سازد تا میدان های الکتریکی ضعیفی را که توسط طعمه تولید می شود ، تشخیص دهد.

۳۹-     مارماهی در دم خود اندامی حساس به الکتریسته دارد که به طور پیوستهه ، تکانه های الکتریکی تولید می کند و در نتیجه میدان ضعیفی دراطراف او ایجاد می شود.

۴۰-     هر شیئی که در اطراف ماهی قرار داشته باشد، سبب آشفتگی در خطوط این میدان می شود و گیرنده های الکتریکی خط جانبی در مارماهی را تحریک می کند.

برای خرید محصول فوق ، روی دکمه خرید زیر کلیک کنید .

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *