نوسان جنوبی و پدیده النینو

رویداد النینو و نوسان جنوبی یکی از مهمترین و شاخص ترین رویدادهایی است که منجر به ظهور ناهنجاریهای بزرگ آب و هوایی در بسیاری از نقاط جهان می شود و این مساله ارتباطات از راه دور شناخته شده است . پدیده نوسان جنوبی برای اولین توسط والکر در سال ۱۹۲۳ ارایه گردید .

گردش والکر ، گردش اتمسفری ، در صحفه ای عمود بر استوا می باشد که با صعود هوا در غرب آرام استوایی و نزول هوا در شرق آرام استوایی شکل می گیرد و همراه با آن با دمای سطحی شرقی و بادهای غربی فوقانی به موازات استوا در سطح وسیعی از حوزه آرام استوایی ایجاد می شود . در واقع گردش والکر واکنش اتمسفر به گرادیان دمای سطح دریا در طول استوا ، میان دماهای پایین در شرق آرام استوایی می باشد و قویا در ارتباط با رویداد انسو است .

در شرایط عادی منطقه ، در غرب آرام حاره ای به واسطه با دمای تجارتی جنوب شرقی نسبتا آرام ، گرمایش حاصل تشعشع خورشیدی موجب گرم شدن آبهای اقیانوس می شود .

به طور همزمان با دمای تجارتی جنوب شرقی موجب فرار رفت آبهای گرم به سمت غرب می شوند بنابراین در غرب آرام حاره ای یک انباشتگی از آبهای با دمای های بالا به وجود می آید و تراز دریا در این منطقه بالاست حال به دلیل تنش باد شرقی در آرام استوایی حرکتی به سمت قطب در لایه اکمن اقیانوسی ایجاد می شود و در طی آن به دلیل پیوستگی ، فراجهندگی آب سرد در نواحی مرکزی شرقی آرام استوایی به وجود می آید که این علتی بر وجود زبانه آب خنک در نواحی مرکزی و شرقی آرام استوایی می باشد . بدین ترتیب در شرایط عادی منطقه در غرب آرام استوایی آبهای سطحی با دمای بالا و در مرکز شرق آرام استوایی زبانه ای از آبهای سطحی با دمای پایین وجود دارد . بنابراین در شرق آرام استوایی پر فشارسطحی و در غرب آرام استوایی کم فشار سطحی شکل می گیرد و به دلیل گرادیان فشار به وجود آمده ، حرکتی از شرق به غرب در سطح و به موازات استوا ایجاد شده و بدین سان گردش والکر که ماحصل گرمایش ادیاباتیک در نواحی استوایی است شکل گرفته است و گاهی این گردش حاکم بر گردش هادلی در منطقه می شود . همراه با بادهای تجارتی جنوب شرقی قوی ، گردش والکر شدت یابد اما قدرت گردش والکر با دمای سطح دریا در شرق آرام استوایی نیز در ارتباط است به این ترتیب زمانی که دماهای سطحی دریا در شرق آرام استوایی پایین تر از حد نرمال است ( شرایط عکس الینو که لانینا نام گرفته )

بادهای تجاری و گردش والکر در قوی ترین وضعیت خود قرار دارند . تحت این شرایط ، شرق استرالیا ، اندونزی و هندوستان از هوای مرطوب و باران زا برخوردارند و در شرق آرام استوایی شرایط هوای خشک حاکم است . و این شرایط عادی منطقه می باشد . اما زمان وقوع رویداد Enso   یعنی شرایط غیر عادی منطقه زمانی است که گردش والکر ضعیف شده است و به دنبال آن هوای خشک و کم باران حاکم می شود .

برلاژ در سال ۱۹۶۶ پدیده نوسان جنوبی را چنین تعریف کرد : پدیده نوسان جنوبی ، افت و خیزی از شدت گردش جو و جریانهای اقیانوسی بین حاره ای است . این افت و خیز گسترده شده بر اثر تبادل هوای بین پر فشار جنوب شرقی اقیانوس آرام و کم فشار استوایی اندونزی همزمان تولید می شود دوره تناوب این پدیده از یک تا پنج سال متغیر بوده و مقدار متوسط آن تقریبا ۳۰ ماه است .

نوسان جنوبی در دمایی که دمای سطح آب دریا در شرق حاره ای اقیانوس آرام گاهی در یک دوره زمانی یک ساله یا بیشتر خیلی گرمتر از متوسط آن می شود ، با پدیده النینو همراه    است . از نظر تاریخی النینو را پدیده مربوط به سواحل پرو در ایام کریسمس می دانند . ماهیگیران بندر پایتا در پرو این پدیده را ” کورنیته دل النینو ” و انگلیسی ها آن را ” جریان فرزند مسیح”  می نامند .

 از اپرات متعدد انسو که بیشتر مورد توجه قرار گرفته تاثیر بر میزان و توزیع بارش است . در سواحل غربی آمریکای جنوبی و آمریکای مرکزی در هنگام وقوع رویداد انسو ، افزایش یا کاهش بارش سالانه دیده می شود در فصل پاییز به دنبال رویداد انسو ، بارش های شدید طوفانی در مرکز آرژانتین ، اروگویه ، پاراگویه و جنوب برزیل رخ می دهد . در کالیفرنیا در دوره ۹۵ – ۱۹۸۵ ، بیست و چهار رویداد سیل و طوفان در ارتباط با وقوع انسو دیده شده است . در آفریقا ۱۲ سال از ۲۰ سالی که خشکسالی گزارش شده بوده است ، همراه با انسو بوده است .

 ارتباط انسو و ضعیف شدن مونسون تابستانی ، با ظاهر شدن خشکسالی در آسیا و اقیانوسیه ظاهر می شود در ژاپن ، ناهنجاریهای بارش اغلب مثبت است . جنوب استرالیا هنگام وقوع النینو تا ۸۵ درصد رویدادها با خشکسالی همراه است و در هاوایی ۸۲ درصد وقوع النینو ، همراه با خشکسالی است .

اثرات تغییر دما ، هنگام وقوع النینو در مناطق حاره ناچیز است ولی در کشورهای واقع در عرضهای میانی و بالاتر نابهنجاری دما بسیار قابل ملاحظه است . با وجود ابهاماتی که در مورد نقش انسو در اقلیم خاورمیانه و ایران به این صورت است که جریانات آب گرم درغرب اقیانوس آرام متمرکز می شوند ، با دمای تجارتی و جریان والکر نیز قوی است ، به واسطه صعود هوای مرطوب تا ارتفاع زیاد در منطقه کم فشار اندونزی بارش فراوانی ریزش می کند و به دلیل قوی بودن کمربند همگرایی بین حاره ای در این منطقه ، بادهای شرقی تا مسافت زیادی به طرف نیمکره شمالی و جنوبی پیشروی نموده و پر فشار جنب حاره ای به طرف قطب متمایل می گردد ، در نتیجه کمربند بادهای غربی در بخش کوچکی محدود شده و ناوه قطبی به سمت قطب و نیمکره متقابل جمع می شود که پیامد این ساز و کار ، مداری شدن جریانات غربی و کاهش بارش در خاورمبانه و ایران است . متقابلا ، هنگامی که آب گرم اقیانوس آرام استوایی به سمت شرق برگشت می کد و جریانات غربی حاکمیت می یابد ، به واسطه دور شدن جریانات آب گرم و ایجاد شرایط پر فشاری در غرب اقیانوس کمربند همگرایی بین حاره ای و جریانات والکر تضعیف می شود . این عامل باعث می شود که فعالیت پر فشار جنب حاره ای در نیمکره شمالی و جنوبی در غرب اقیانوس آرام تضعیف شده و به سمت استوا عقب نشینی کند ، لذا تمام قسمتهای عرض های میانه و مدیترانه تحت تسلط کمربند بادهای غربی قرار می گیرد .

همچنین این عامل موجب گسترش ناوه قطبی به طرف عرضهای پائین تر سوق می یابد . البته باید در نظر داشت که بواسطه دور بودن خاورمیانه و ایران از منطقه مذکور و نیز پیچیدگی خاص این منطقه و مدیترانه ، در ظاهر ارتباط شدیدی بین ناهنجاریهای اقلیمی خاورمیانه و ایران با پدیده انسو دیده نمی شود ولی مطالعات بر ارتباط محسوس ، بین آنها دلالت دارد بطوریکه بعضی سالها ی مرطوب در ایران از جمله سالهای ۱۹۸۶،۱۹۸۲،۱۹۷۶،۱۹۷۲،۱۹۶۹ با دوره گرم یا النینو مصادفند و برخی خشکسالی ها ، مانند سالهای ۱۹۸۸،۱۹۷۸،۱۹۷۳،۱۹۷۰،۱۹۶۶ با دوره سرد یا لانینا همزمان می باشد .

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *