“رباعی” از کلمه ی “رباع” به معنی “چهارتایی” گرفته شده است.
“رباعی” شعری است چهار مصراعی که بر وزن “لاحول و لاقوه الابالله” سروده می شود.
سه مصراع اول رباعی تقریباً مقدمه ای برای منظور شاعر هستند و حرف اصلی در مصراع چهارم گفته می شود.
رباعی در قدیم را از لحاظ موضوع می توان به سه دسته تقسیم کرد:
الف) رباعی عاشقانه: مثل رباعی های رودکی
ب) رباعی صوفیانه : مثل رباعی های ابوسعید ابوالخیر، عطار و مولوی
ج) رباعی فلسفی: مثل رباعی های خیام
شکل رباعی به صورت زیر است:
………………… الف ///////// ………………… الف
………………… ب ///////// ………………….. الف
البته در زمانهای قدیم بعضی رباعی ها دارای چهار مصراع هم قافیه بودند.
نمونه هایی از رباعی:
جز من اگرت عاشق شیداست بگو —– ور میل دلت به جانت ماست بگو
ور هیچ مرا در دل تو جاست بگو —– گر هست بگو، نیست بگو، راست بگو
(مولوی)
هر سبزه که بر کنار جویی رسته است —- گویی زلب فرشته خویی رسته است
پا بر سر سبزه تا به خواری ننهی —- کان سبزه ز خاک لاله رویی رسته است
(خیام)