قواعد عربی ۵۳

قواعد درس دوم از کتاب دوم دبیرستان انسانی

ضمیر منفصل

ضمیر متصل

‌‌مرفوع

منصوب

مرفوع

منصوب أو مجرور

هُوَ

هِیَ

إیّاه

إیّاها

ـــــ

ـــــ

ـه

ها

هما

هما

إیّاهما

إیّاهما

ـا

ـا

ـهما

ـهما

هُم

هُنَّ

إیّاهم

إیّاهُنَّ

ـوا

ـْنَ

ـهم

ـهُنَّ

أنتَ

أنتِ

إیّاکَ

إیّاکِ

ـتَ

ـتِ ،  ـی

ـکَ

ـکِ

أنتما

أنتما

إیّاکما

إیّاکما

ـتـُما

ـتـُما

ـکُما

‌ـکُما

أنتم

أنتنَّ

إیّاکم

إیّاکُنَّ

ـتـُم

ـتُـنَّ

ـکُم

ـکُنَّ

أنا

إیّایَ

ـتُ

ـی

نَحْنُ

إیّانا

ـنا

ـنا

اسم موصول :

     تعریف موصول : موصول اسمی است که دو کلمه و یا دو جمله را به هم وصل می کند و معنای آن توسط عبارت بعد از آن کامل می شود . مانند : وَ وَضَعْنا عنکَ وِزرَک الّذی أنقضَ ظهرَک .

موصول ها دو گونه است : موصول  خاص ،  موصول  عام

انواع اسم موصول

جنس

مفرد

مثنی

جمع

خاص

مذکر

الّذی

اَللّذانِ « اَللّذَیْنِ »

الّذینَ

مؤنث

الّتی

اللّتانِ « اَللّتَیْنِ »

اَللاّتی

عام

عاقل « مْن »

غیر عاقل « ما »

صله موصول جمله ای است که بعد از اسم موصول می آید و معنای آن را کامل می کند .

  مانند : هُوَ الذی جَعْلَ الشمسَ ضیاءً .

معرب و مبنی :

تعریف معرب : کلمه ای که علامت اعراب آن متناسب با موقعیت جمله تغییر کند معرب است .

تعریف مبنی : کلمه ای که حرکت آخر آن در شرایط مختلف به هیچ عنوان تغییر نکند مبنی است .

اعراب و بناء ( مبنی بودن ) انواعی دارد .

                          انواع اعراب

                           انواع بناء

    رفع

   نصب

     جر

    جزم

     ضم

     فتح

   کسر

  سکون

ــُـــٌـ

ــَـــًـ

ــِــــٍـ

   ـــْــ

    ــُـ

   ــَـ

     ــِـ

    ــْـ

   ۱- اکثر اسم ها معرب هستند ؛  اما  ضمایر ، اسم های اشاره ، موصولات اسم های شرط و اسم استفهام  همه  مبنی  هستند .

  ۲ – فعل های ماضی و امر مبنی هستند ؛ ولی فعل مضارع به جز صیغه های جمع مؤنث ( صیغه ی ۶ و ۱۲ ) آن معرب  است .

  ۳ – همه حروف مبنی هستند .

انواع جمله :

جمله ها دو نوع هستند  :  فعلیه  ،  اسمیه .

جمله فعلیه اغلب با فعل آغاز می شود . مانند : تَقرَّبّوا إلی اللّهِ بـمُواساهِ إخوانِکُم .

    نکته ی مهم : اگر فعل یک جمله ، لازم باشد ارکان جمله، فعل و فاعل است و اگر فعل آن ، متعدی باشد جمله علاوه بر فعل و فاعل به مفعول هم نیاز دارد .                                                                مانند :       جاءَ     علیٌّ  .                  کَتَبَ       علیٌّ        الدرسَ .

               فعل ( لازم)    فاعل                       فعل (متعدی)      فاعل                مفعول

انواع فاعل : ۱- اسم ظاهر ( جاءَ الْحَقُّ )              ۲- ضمیر بارز ( المؤمنونَ یعبدونَ اللّهَ )

۳- ضمیر مستتر ( یا علیُّ ! اُکْتُبْ التمرینَ [ أنْتَ ] )

انواع مفعول : ۱ – اسم ظاهر ( خَلَقَ اللّهُ الانسانَ )      ۲- ضمیر بارز ( یَنْصُرُ کُمْ  اللّهُ )

 جمله اسمیه اغلب با اسم آغاز می شود . مانند :       اَلتّواضعُ   ثـَمَرهُ    الْایمانِ .

 ارکان جمله اسمیه مبتدا و خبر است . مانند :            اَلْـغیبهُ      جُهدُ    الْعاجِزِ .  

                                                                                                      مبتدا             خبر

  خبرها  سه نوع هستد : ۱- مفرد    ( الطالبُ مجتهدٌ  )     ۲- جمله   ( الطالبُ یجتهدُ

۳- شبه جمله    (  اَلطالبُ فی الصفِ  )

 نکته ی مهم۱:  گاهی خبر بر مبتدا مقدم می شود . مانند :   و   لِـلّـهِ     الـعِزّهُ .

                                                                                           خبر مقدم       مبتدا موخر

نکته ی مهم۲ :  اگر خبــــرشـبه جمله و مبتدا نکره باشد لازم است خبر بر مبتدا مقدم شود .

      مانند : فی الْمَحْفظَهِ    کتابٌ .

                   خبر مقدم          مبتدا موخر

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *