بُجنورد مرکز استان خراسان شمالی می‌باشد. این شهر در ناحیه شمال‌شرقی ایران واقع شده‌است. جمعیت شهر بجنورد برپایه آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی، برابر با ۱۷۶,۷۲۶ نفر است، که در استان خراسان بزرگ پس از مشهد سبزوار و نیشابور چهارمین شهر بزرگ و پر جمعیت به شمار می رود. پرجمعیت‌ترین شهر استان خراسان شمالی است و چهل‌و پنجمین شهر پرجمعیت جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود.
نام این شهر به صورت «بجنُرد» تلفط می‌شود. به عبارت دیگر «و» به مانند کلماتی چون «لیون»، «جو» و «برو»، «ـُ» تلفظ می‌شود.
وجه تسمیه:
در فرهنگ معین نام این شهر، «بیژن‌گرد» آورده شده‌است. بیژن‌گرد به معنی «ساخته بیژ» و «آبادشده به دست بیژن» است. شهر بیژن‌گرد نیز بر اساس حکایت بیژن و منیژه، در شاهنامه فردوسی، مکانی بوده که بیژن، منیژه را از چاه نجات داده و شهری در آن مکان بنا کرده‌است. همچنین احتمال دارد نام این شهر به صورت بجنه یورد بوده باشد که به معنی سرزمین بجنه است. بجنه ها یکی از اقوام ترک می‌باشند.
تاریخچه:
نتایج بررسی و پهنه‌بندی محوطه‌های باستانی نشان داده‌است، نقاط باستانی شناسایی شده، متعلق به دوران میان‌سنگی هزاره چهارم تا هزاره اول پیش از میلاد، نقش مهمی را در شکل‌گیری زیست‌گاه‌های اولیه در حاشیه رودخانه اترک ایفا نموده‌اند. این منطقه، در دوران ماد و هخامنشی، بخشی از ساتراپی پارت قلمداد می‌شده و از دوره اشکانی، در این ناحیه ۸ زیستگاه، در بخش راز و جرگلان، ۳ مورد در بخش مرکزی و نیز ۵ زیستگاه در شهرستان مانه و سملقان شناسایی شده‌اند. وجود بنای سنگی موسوم به اسپاخو، از آثار تاریخی دوره ساسانی نیز، نقش و اهمیت خراسان شمالی را در این دوران روشن می‌نماید. علاوه بر آن، منطقه بجنورد در صدر اسلام، در ارتباط فرهنگی ـ اجتماعی جدی با دیگر نقاط ایران قرار داشته و از آن نواحی تأثیر گرفته‌است. در آن دوران قسمت‌های عمده‌ای از منطقه آباد و مسکونی بوده‌است. مؤلف تاریخ سیستان، ناحیه امروزی بجنورد را به عنوان بخشی از سرزمین نساء معرفی نموده‌است و در سال‌های آغازین قرن دوم هجری، این منطقه جزئی از قلمرو بزرگ حکومت طاهریان به‌شمار می‌آمده‌است.
ابن‌ابو‌اصیبه نیز در ذکر مناطق بجنورد آورده‌است که: «ابن سینا، دربار علی‌ابن‌مأمون را در خوارزم ترک گفت و به طوس، شوقان، طبر و سملقان و جاجرم و بالأخره به جرجان رفت». مؤلف نامعلوم حدودالعالم، از نخستین کسانی‌است که از چرمغان نام می‌برد و مقدس نیز آن را جزئی از ناحیه نساء برشمرده‌است.
ظاهراً چرمغان، شهرکی کوچک، پررونق و آباد بوده و بجنورد کنونی در جوار آن به‌وجود آمده‌است. امروزه حدود و گستره این شهرک در حاشیه شهر بجنورد، مبین پیشینه کهن و رونق آن در قرون اولیه اسلامی است.
به استناد متون تاریخی در سده‌های پنجم تا هشتم هجری، بخش وسیعی از ناحیه بجنورد، مسکونی و آباد بوده‌است. در آغاز دوران مغول و تیموری، منطقه بجنورد نیز مورد آسیب‌ها و خسارات فراوانی واقع شد.
بناها و یادمان‌های تاریخی:
آرامگاه بابا توکل، مدفن یکی از شاعران قرن چهارم هجری‌است و در ناحیه شمال‌شرقی شهرستان بجنورد قرار گرفته‌است.
جاذبه‌های طبیعی
چشمه باباامان:
چشمه باباامان در کیلومتر ۱۱ جاده بجنورد – مشهد، به فاصله تقریبی ۳۰۰ متر از جاده، واقع شده است. آب این چشمه، جزء دسته آب‌های سولفاته کلسیک و سدیک است و مصرف آن صفراآور و ملین و تسهیل کننده اعمال گوارشی و دافع سموم است.
چشمه بش قارداش:
چشمه بش قارداش (پنج برادر) در ۸ کیلومتری جنوب بجنورد و در شرق جاده بجنورد به اسفراین، در فاصله تقریبی یک کیلومتری جاده واقع شده‌است. آب این چشمه، در ردیف آب‌های بیکربناته کلسیک و سولفاته کلروره سرد به همراه سیلیس و آهن می‌باشد و در درمان اختلالات دستگاه گوارش، یاری رساندن به سوخت‌وساز بدن و ارزش غذایی مؤثر است.
اماکن زیارتی و مذهبی
امامزاده سلطان سیدعباس:
این آرامگاه در جنوب شهر بجنورد واقع است. این امامزاده را برادر امام رضا(ع) می‌دانند و در محل به نام «معصوم‌زاده» معروف است. این بنا، در سال ۱۳۴۵ خورشیدی، به طور کامل بازسازی شده‌است.
نژادشناسی:
نژادهایی که در بجنورد زندگی می‌کنند عبارتند از:تات، ترک، کرمانج، ترکمن و فارس