رعایت بهداشت دهان و دندان باید بخش مهمی از برنامه روزانه همه افراد باشد. هدف از مسواک زدن ونخ کشیدن باید علاوه بر تمیز نمودن وبرداشت پلاک های میکروبی از روی دندانها، برداشتن این پلاکها از روی زبان و سایر مخاط دهانی نیز باشد. پیشگیری از بیماری های دندان و لثه، بدون انتخاب مسواک مناسب وهمچنین روش صحیح مسواک زدن میسر نمی باشد.
مسواک مناسب: هنگام انتخاب مسواک باید به اندازه و نوع الیاف آن دقت کرد. مسواک باید الیاف نایلونی داشته باشد. الیاف یا موهای سر مسواک سه نوع نرم، متوسط وسخت دارند که بهتر است از مسواک با موهای نرم و یا متوسط استفاده گردد، زیرا که استفاده مداوم از مسواک سخت باعث صدمه به مینای دندان، آسیب لثه و حتی تحلیل رفتن لثه می‌شود. موهای مسواک معمولا بعد از سه ماه استفاده کردن از هم باز می‌شوند. اگر این تغییر زودتر و مثلا ظرف یکی دو هفته اتفاق بیافتد، نشانه این است که یا جنس مسواک مناسب نیست، و یا فرد با روش درستی مسواک نزده و فشار بیش از حد به مسواک وارد می کند. مسواک باید با زاویه بین ۳۰ تا ۴۵ درجه در محل تلاقی دندان و لثه قرار گرفته و با نیرویی ملایم و به صورت حرکات لرزشی و دایره وار دندان را تمیز کند. این عمل در هر ناحیه باید حدود ۱۵ ثانیه به طول بیانجامد.
اندازه سر مسواک نیز باید متناسب با دهان فرد باشد. به همین منظور لازم است مسواک کودکان کوچکتر از بزرگسالان باشد. طبق توصیه متخصصین دندانپزشکی اطفال، کودکان تا سن ۷ الی ۸ سالگی نیاز به کمک و نظارت در هنگام مسواک زدن دارند.
انواع مسواک: مسواک‌های موجود در بازار، دو نوع دستی و برقی هستند. برخی مطالعات نشان داده اند که تاثیر مسواک برقی درمیزان برداشت پلاک میکروبی و تمیز کردن دندانها در مقایسه با مسواک های دستی بیشتر است. مسواک برقی فواید خاص خود را دارد. استفاده از مسواک های برقی در بیشتر مردم سودمند است زیرا فارغ از توانایی فردی، یک تکنیک خوب مسواک زدن را فراهم وانگیزه فرد را تقویت می کنند و مقبولیت بیشتری در طولانی مدت دارند. این مسواکها به ویژه برای کودکان یا افرادی که در حال درمان ارتودنسی هستند و نیز افرادی که دارای کم توانی یا ناتوانی حرکتی مثل پارکینسون یا بیماریهای مفصلی هستند، مفید می باشند.
انواع مسواک برقی:
نسل اول: مدلی است که با باتری کار می کند. مزیت این گروه ارزان تر بودن و قابلیت حمل آنها است. با این حال کوتاه بودن مدت عمر و شکنندگی مکانیکی این مسواکها، از معایب آنها به حساب می آید. برخی از این نوع مسواک ها دارای یک سر چرخنده جداشونده بوده و با باتری قابل شارژ کار می کنند.
نسل دوم: حرکت سر مسواک در این گروه به صورت لرزشی یا جلو و عقب است. قیمت آنها بالاتر بوده و زمان سنج دارند. سر این مسواک ها نیز سنسور حساس به فشار دارد.
نسل سوم یا مسواک های سونیک: در مسواک برقی های سونیک برای حرکت موهای مسواک یک موتور تعبیه شده است. این مسواکها قابلیت شارژ و سری های گوناگونی دارند.
مسواک های لغزشی (اولتراسونیک): موهای سر این مسواک ها با کمک یک کریستال پیزوالکتریک حرکت می کنند. مسواک های لغزشی سر کوچکی داشته و نمی چرخند، بلکه موهایشان در جای خود حرکت می کنند. این قابلیت باعث می شود که دندان ها به صورت نقطه ای تمیز شده و جرم های یک ناحیه مشخص به خوبی برداشته شوند.
به طور کلی مسواک هایی که حرکت برس آنها ارتعاشی و یا چرخشی است، برای تمیزکردن پلاک دندان و مناطق بین دندان ها و نیز کاهش التهاب لثه بهتراز مسواک های دستی هستند. طبق مطالعات انجام شده، میزان برداشت پلاک و تمیز کنندگی مسواک های برقی بین ۱۱ تا ۲۱ درصد بیشتر از مسواک های دستی گزارش شده است.
بعضی از انواع مسواکها نیز دارای مخزن آب بوده وبا جهش یا اسپری آب به فرآیند تمیز کردن دندانها کمک می کنند. باید توجه داشت که اسپری آب به تنهایی وبدون شستشوی مکانیکی تأثیر چندانی در برداشت پلاک میکروبی ندارد. این سیستمها در افرادی که دارای سیم های ارتودنسی و یا بریج های دندانی می باشند، بیشتر موثرند.
هر چه تعداد ضربات و سرعت ریشه‌ها بیشتر باشد، قدرت تمیزکنندگی مسواک بیشتر است. مسواک با سر چرخشی ضربانی، به دلیل شباهتی که با مسواک معمولی دستی دارد، برای کسانی که سر بزرگ را برای مسواک می پسندند، گزینه مناسبی است. برای تمیز کردن نقاط دور از دسترس دهان، سرهای کوچک مسواک بهترین گزینه به شمار می روند. اندازه مسواک برقی باید متناسب با سن فرد باشد. برای افراد ۴ تا ۱۲ ساله، باید مسواک برقی مخصوص کودکان که معمولا وزن کمی داشته و نگهداری آن راحت تر است، خریداری شود.
نکاتی جهت نگهداری از مسواک:
قبل و بعد از هر بار استفاده، مسواک خود را با آب گرم بشویید تا باقیمانده خمیردندان و غذا از بین الیاف آن خارج شود. باکتری ها می توانند به راحتی در مسواکی که خوب شسته نشده، رشد کرده ودفعه بعد که مسواک می زنید، ممکن است این باکتری ها به دهان و دندان شما منتقل شوند.
مسواک را به حالت ایستاده در جایی قرار دهید که زودتر خشک شود. اگر مسواک شما درمکان گرم و مرطوب بماند، می‌تواند مکانی مناسب برای رشد باکتری‌ها باشد.
مسواک خود را هر ۳ تا ۴ ماه یک بار عوض کنید. در مسواک‌های برقی نیز هر ۳ تا ۴ ماه برس سرِ مسواک را تعویض نمایید. موهای آبی رنگی که روی اغلب مسواک ها وجود دارند، نشانگر عمر مسواک هستند. هنگامی که رنگ آبی کم رنگ شده و به نیمه برسد، یعنی عمر مسواک به پایان رسیده و مسواک نیاز به جایگزینی دارد.
قراردادن همهٔ مسواک ها در یک لیوان به نحوی که سر آنها با هم در تماس باشند نیزممکن است باعث انتقال میکروب از مسواک ها به یکدیگر شود.
از مسواک یکدیگر استفاده نکنید!
برای تمیزکردن مسواک، مقداری دهان شویه حاوی الکل را در یک فنجان بریزید و مسواک را به مدت ۳۰ ثانیه در آن تکان دهید. الکل بیشتر باکتری‌ها را از بین خواهد برد.
توصیه می‌شود که روزی دو بار، هر بار به مدت دو دقیقه دندان‌های خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک زده و فواصل بین دندانها را نخ دندان بکشید. یکی از مزایای مسواک‌های برقی داشتن زمان سنج است که به شخص کمک می کند که متوجه شود که چه مدتی دندان‌هایش را تمیز کرده است.
نوع یا مارک مسواک خیلی اهمیت ندارد. بر عکس طرز صحیح مسواک زدن واستفاده هم زمان از نخ دندان حداقل روزی یک بار برای محافظت از دندان ها اهمیت بیشتری دارد.
نحوه مسواک زدن ضامن سلامت دندانها ولثه شماست و نه نوع مسواک! پس با یک مسواک معمولی هم می‌توان به خوبی دندان ها را تمیز کرد. البته بعضی از افراد از مسواک زدن با مسواک های برقی لذت می برند و همین امر باعث می شود زمان بیشتری را به مسواک زدن اختصاص دهند و دفعات آن را بیشتر کنند. در نتیجه بهداشت دهان این افراد بهبود می یابد.
