وَ مِنْ کَلام لَهُ عَلَیْهِ السَّلامُ
کلام آن حضرت است
کَلَّمَ بِهِ الْخَوارِجَ
در خطاب به خوارج نهروان
اَصابَکُمْ حاصِبٌ، وَلا بَقِىَ مِنْکُمْ آبِرٌ! اَ بَعْدَ ایمانى بِاللّهِ
طوفان مرگ زا بر شما بوزد، و اصلاح کارى از شما باقى نماند! آیا پس از ایمانم به خدا
وَ جِهادى مَعَ رَسُولِ اللّهِ صَلَّى اللّهُ علیهِ وآلِهِ اَشْهَدُ عَلى نَفْسى
و جهادم همراه رسول حق صلّى اللّه علیه وآله به کفر خود شهادت
بِالْکُفْرِ؟! «لَقَدْ ضَلَلْتُ اِذاً وَ ما اَنَا مِنَ الْمُهْتَدینَ.» فَاُوبُوا شَرَّ مَآب،
دهم؟! «در این صورت گمراه شده و از گردونه هدایت یافتگان خارج شده ام.» به بدترین سرنوشت بروید،
وَ ارْجِعُوا عَلى اَثَرِ الاَْعْقابِ! اَما اِنَّکُمْ سَتَلْقَوْنَ بَعْدى ذُلاًّ شامِلاً،
و از راهى که آمده اید به جهالت گذشته برگردید! بدانید پس از من به پستى فراگیر دچار مى شوید،
وَ سَیْفاً قاطِعاً، وَ اَثَرَهً یَتَّخِذُهَا الظّالِمُونَ
و شمشیرهاى برنده به سراغتان خواهد آمد، و ثروت شما را ستمکاران گرفته مِلک خود کنند و این
فـیـکُـمْ سُـنَّـهً .
عمل را براى خود عادت و سنّت قرار دهند.
] قَوْلُهُ عَلَیْهِ السّلامُ: «وَ لا بَقِىَ مِنْکُمْ آبِرٌ» یُرْوى عَلى ثَلاثَهِ اَوْجُه: اَحَدُها اَنْ یَکُونَ
گفتار حضرت: «و لا بَقِىَ مِنکم آبِرُ» به سه صورت روایت شده: یکى همان طور که در
کَما ذَکَرْناهُ «ابِرٌ» بِالرّاءِ مِنْ قَوْلِهِمْ رَجُلٌ آبِرٌ لِلَّذى یَأْبِرُ النَّخْلَ اَىْ یُصْلِحُهُ. وَ یُرْوى
متن آورده ایم «آبر» با راء به معناى اصلاح کننده نخل است. دوم
«آثِرٌ» بِالثّاءِ بِثَلاثِ نُقَط یُرادُ بِهِ الَّذى یَأْثِرُ الْحَدیثَ أىْ یَرْویهِ وَ یَحْکیهِ، وَ هُوَ اَصَحُّ
«آثر» با ثاء سه نقطه به معناى روایت کننده و حکایت کننده حدیث، که این صحیح ترین
الْوُجُوهِ عِنْدى. کَاَنَّهُ عَلَیْهِ السّلامُ قالَ: لابَقِىَ مِنْکُمْ مُخْبِرٌ. وَ یُرْوى «آبِزٌ» بِالزّاىِ
وجه نزد من است. گویى حضرت فرموده: مخبرى از شما باقى نماند. سوم «آبز» با زاى
الْمُعْجَمَهِ وَ هُوَ الْواثِبُ; وَ الْهالِکُ اَیْضاً یُقالُ لَهُ آبِزٌ.[
نقطه دار به معناى پرخاشگر; و نیز به معناى هلاک شونده است.