قواعد درس هفتم از کتاب دوم راهنمایی
درس هفتم درباره ی فعل مضارع می باشد
تعریف فعل مضارع : به فعلی گفته می شود که انجام دادن کاری را در زمان حال بیان کند مانند : می روی = چه وقت ؟ الان می نویسیم = چه وقت ؟ الان
طریقه ی ساختن فعل مضارع در زبان فارسی عبارتند از :
مـــی + بـن مضــارع + شنــاسه ی فارسی
مـــی + رو + م ==== می روم
نکته ی مهم : برای تبدیل کردن فعل ماضی به مضارع در زبان فارسی روشی ساده تر داریم که آن را شرح می دهیم . مانند : فعل خوردم را دراین جمله قرار می دهیم من الان دارم می خور م
تذکر۱ : اول ما شناسه ی فعل ماضی را پیدا می کنیم سپس جمله را با توجه به آن شناسه تغییر می دهیم مانند : فعل = شنا کردند = چه کسانی ؟ آن ها
پس جمله ی ما می شود : آن ها الان دارند شنا می کنند .
یا فعل = نشستیم = چه کسانی؟ ما پس جمله ی ما می شود : ما الان داریم می نشینیم
تذکر۲ : ما از این روش استفاده می کنیم تا دیگر خطایی نداشته باشیم چرا که فعل ماضی استمراری هم از جمله فعل هایی است که با ( می ) شروع می شود ، ولی در آن بن ماضی وجود دارد .مانند : فعل ماضی = رفت = استمراری آن = می رفت و مضارع آن = می رود ، است .
فعل مضارع هم مانند ماضی دارای ۱۴ صیغه می باشد که به سه گروه تقسیم می شوند :
۱ – گروه اول غایب ۲ – گروه دوم مخاطب یا حاضر ۳- گروه سوم متکلم که آن را به طور کامل شرح دادیم .
طریقه ساخت فعل مضارع در زبان عربی :
حروف مضارعه ( ا تین ) + ریشه ی فعل + شناسه ی مضارع
تذکر : در فعل های مضارع حتماً یکی از ۴ حرف ( اَ ، تـ ، یـ ، ن ) که برای سهولت در یادگیری حروف ، ( اتین ) یا ( تینا ) گفته می شود را داراست ودر اول فعل مضارع قرار می گیرد ونشانگر فعل مضارع می باشد . مانند : یَـــذْ هَــبُ یا یَــکْـتُــبُ
یَـــجْـلِـسُ
سوال : دراین سه فعل فوق که به مضارع تبدیل نمودیم دومین حرف اصلی یا عین الفعل هر فعل از لحاظ حرکت باهم فرق می نماید مثلاً یَذْهَبُ ( هَـ ) دومین حرف اصلی دارای حرکت فتحه ( ــَـ ) می باشد و یَکْتُبُ ( تُـ ) آن دارای حرکت ضمه ( ـُـ )
و یَجْلِسُ ( لِـ ) آن دارای حرکت کسره ( ــِـ ) است ؟
جواب : زیرا که لهجه های زبان عربی به صورت های مختلف است واین افعال را همان طور که عرب زبانان تلفظ نموده اند ما هم مکلف به رعایت و یادگیری آن هستیم وهمیشه باید در فعل مضارع به عین الفعل آن توجه خاصی داشته باشیم .و در لغت نامه ها هم فعل های ماضی را بدین صورت بیان می کنند تا ما از اشتباه مصون بمانیم .
مانند : فَتَحَ ( ـَـ ) = باز کرد که مضارع آن = یَفْـتَحُ = باز می کند
کَتَبَ ( ـُـ ) = نوشت که مضارع آن = یَکْـتُبُ = می نویسد
قَذَفَ ( ــِـ ) = پرتاب کرد که مضارع آن = یَقْـذِفُ = پرتاب می کند
در این درس ، دو صیغه ی فعل مضارع ( مفرد مذکر غایب ) و (مفرد مونث غایب ) را می خوانیم :
۱- طریقه ی ساختن فعل مضارع ( مفرد مذکر غایب )
حرف مضارعه ی یـَ + ریشه ی فعل + شناسه ی عربی ( ــُـ )
یـَ + فـــعــل + ــُـ = یَـفْــعَــلُ
یـَ + ذَهَـــــب + ــُـ = یَـذْهَــبُ : می رود
ضمیر مناسب فعل مضارع ( مفرد مذکر غایب ) عبارتند از : هُــوَ : او
مانند : الطّالِبُ یَـذْهَبَ الی المَدرَسَهِ .
هُــوَ یَـذْهَبُ الی المَدرَسَهِ . او به به مدرسه می رود.
۴ – طریقه ی ساختن فعل مضارع ( مفرد مونث غایب )
حرف مضارعه ی تـَ + ریشه ی فعل + شناسه ی عربی ( ــُـ )
تـَ + فـــعــل + ــُـ = تَـفْــعَــلُ
تـَ + ذَهَـــــب + ــُـ = تَـذْهَــبُ : می رود
ضمیر مناسب فعل مضارع ( مفرد مذکر غایب ) عبارتند از : هِــیَ : او
مانند : الطّالِبهُ تَـذْهَبَ الی المَدرَسَهِ .
هِـیَ تَـذْهَبُ الی المَدرَسَهِ . او به به مدرسه می رود.