قواعددرس هشتم از کتاب اول راهنمایی :
مثنی یا تـثنیه
تعریف اسم مثنی : برای این که اسمی بر دو شخص یا دو چیز دلالت کند ، به آخر آن « الف و نون» ( انِ ) یا « یا و نون» ( ینِ ) اضافه می کنیم . که به این نوع اسم ها «مثنی» یا « تثنیه» گفته می شود . مثال : فأس+« ان ِ» یا « ین ِ» = فأسان ِ یا فأسَیْنِ ( دوتبر )
شَجَرَهٌ +« ان ِ» یا « ین ِ» = شَجَرَتانِ یا شَجَرَتین ِ.(دو درخت)
مثنی مذکر : اگر دو علامت (ان ِ، ین ِ) به آخر یک اسم مذکّر اضافه شود آن اسم را مثنّی مذکر می نامیم. مثال: رَجُلان ِ، رَجُلین ِ.
مثنی مؤنث : اگر دو علامت (ان ِ، ین ِ) ) به آخر یک اسم مؤنث اضافه شود آن اسم را مثنّی مونث می نامیم . مثال: طِفلَتان ِ، طفلتین ِ.
اسم های اشاره مثنّی :
برای اشاره به اسم های مثنی مذکری که در فاصله نزدیکی از ما قرار دارند از دو اسم اشاره « هذانِ و هذَیْن ِ» استفاده می کنیم.
مثال: هذان ِ جُندیّانِ ( این دو سرباز ) هستند هذانِ رَجُلانِ ( این دو مرد هستند ) .
برای اشاره به اسم های مثنی مؤنثی که در فاصله نزدیکی از ما قرار دارند از دواسم اشاره « هاتان ِ، هاتَیْن ِ» استفاده می کنیم.
مثال : هَاتانِ طِفْلَتانِ ( این دو بچه است ). هاتانِ اِمرَاَتانِ ( این دو زن هستند ) .
نکته : دو علامت « ان ِ، ین ِ» از نظر معنی هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارد یعنی همه کلماتی که به آخر آنها یکی از این دو علامت اضافه شود ، معنی دوتایی می دهند.
اما نحوه به کار بردن این دو کلمه در قسمت های مختلف جمله متفاوت است که انشاءالله در سالهای آینده نکات بیشتری در این زمینه خواهیم آموخت اما اکنون فقط این نکته را باید بدانیم که هر گاه بخواهیم اسم مثنی را در ابتدای جمله استفاده کنیم معمولاً با « ان ِ» به کار می بریم. مثال : اَلمؤمِنان ِفی الْمسجد ِ .