قواعد درس پانزدهم از کتاب دوم دبیرستان ( انسانی ) :
موصوف و صفت
ترکیب ها دو دسته اند : ۱- ترکیب اضافی ، ۲- ترکیب وصفی
در ترکیب اضافی مضاف و مضاف الیه و در ترکیب وصفی موصوف و صفت و جود دارد . کِتــــابُ سعیدٍ ، کـِتـابٌ نـافِـعٌ ، کـِتـاباً نـافِـعاً
مضاف مضاف الیه و مجرور موصوف صفت و مرفوع موصوف صفت و منصوب
صفت در چهار مورد با موصوف خود مطابقت دارد .
مفرد مُـعَـلِّـمٌ فـاضِـلٌ
۱ ـ عدد مثنی مُـعلِّمانِ فاضـلانِ
جمع مُـعلِّمونَ فاضلونَ
مذکر رجلٌ عالمٌ
۲ ـ جنس
مؤنث اِمرأهٌ عالِـمهٌ
معرفه الطالبُ المؤدّبٌ
۳ ـ شناسایی
نکره طالِـبٌ مؤدَّبٌ
مرفوع کــِتابٌ مفیدٌ
۴ ـ اعراب منصوب کــتاباً مفیداً
مجرور کــتابٍ مفیدِ
نکته ی مهم : برای جمع های غیرعاقل ( غیر انسان ) اسم اشاره به صورت ( مفرد مؤنث ) به کار می رود . مانند : هـذِهِ الْاَشْجارُ کَثیـرَهٌ ، تِلـْکَ الْمَـدارِسُ وَسیعهٌ
و صفت نیز برای جمع های غیرعاقل به صورت ( مفرد مؤنث ) است .
اَلآیاتُ الشَّریفهُ ، أعْمالٌ حَسنهٌ
و جمله ای که پس از اسم نکره می آید و آن را توصیف می کند ( جمله وصفیه ) نام دارد واعراب آن محلی است و در ترجمه از کلمه ی ( که ) استفاده می کنیم مانند :
رأیـتُ قاضـیاً یَـحْـکُـمُ بـالعدل . ( قاضی را دیدم که به عدالت حکم می کند )
جمله وصفیه فعلیه محلا منصوب
فِـی الْمَدرَسهِ شجرهٌ اَوراقُـها خضراءُ . ( در مدرسه درختی است که برگ هایش سبز است .)
جمله وصفیه اسمیه محلا مرفوع