برای خرید جزوه ی فوق ، روی دکمه ی خرید زیر کلیک کنید .
۱- تولید مثل جنسی پدیده ای است که طی آن فرزندان از لقاح دو گامت نر و ماده و سپس تقسیم و رشد و نمو سلول حاصل به وجود می آیند.
۲- اسپرم سلول جنسی نری است که ریز و متحرک است و دارای تاژک است.
۳- تخمک سلول جنسی ماده است که درشت و بی تحرک است و ذخایر غذایی فراوانی دارد.
۴- انواع لقاح عبارتند از ۱- لقاح خارجی ۲- لقاح داخلی
۵- لقاح خارجی : در این نوع لقاح سلول های جنسی در خارج از بدن جانور با هم ادغام می شوند.
۶- این لقاح در بسیاری از بی مهرگان آبزی ، ماهی ها و دوزیستان وجود دارد.
۷- در این نوع لقاح :
a. تعداد سلول های جنسی که آزاد می شود باید بسیار زیاد باشد تا احتمال برخورد و لقاح زیادتر شود.
b. آزاد سازی سلول های جنسی باید همزمان صورت گیرد تا هم احتمال لقاح افزایش یابد هم سن تخمک که خیلی مهم است زیاد نشود . برای آزاد سازی همزمان معمولا طول سبانه روز مؤثر است.
c. تخمک ها در این جانوران دیواره ی چسبناک ژله ای و محکمی دراد تا هم اسپرم ها به آن بچسبند و هم تخمک و سپس جنین محافظت شوند.
۸- لقاح داخلی :
a. در این نوع لقاح گامت نر وارد دستگاه تولید مثلی جانور ماده شده و در آنجا با گامت ماده لقاح می یابد.
b. دراین جانوران ، تغذیه و حفاظت جنین بر عهده ی جنس ماده است.
c. این نوع لقاح در جانوران خشکی زی و برخی جانوران آبزی مثل سخت پوستان دریایی و یک نوع کوسه انجام می شود.
d. این نوع لقاح نیازمند اندام های تخصص یافته است مثل آلت های تناسلی ، محل هایی جهت ذخیره و نگهداری اسپرم و مکانی مناسب و مساعد برای نگهداری جنین.
پس از لقاح ( تخم و جنین)
۹- تغذیه ی جنینی تا چند روز پس از تشکیل سلول تخم بر عهدهی اندوخته ی غذایی تخمک است.
۱۰- این اندوخته ی غذایی ، مخلوطی از چربی و پروتئین است و مقدار آن بسته به اندازه ی تخمک است.
۱۱- این اندوخته ی غذایی در پرندگان بسیار زیاد و در پستانداران بسیار کم است.
۱۲- خزندگان و پرندگان پس از لقاح تخم گذاری می کنند.
۱۳- تخم خزندگان پوسته ی حفاظتی ضخیمی دارد.
۱۴- تخم پرندگان دارای پوسته ی آهکی ضخیم است و پرندگان پس از تخم گذاری بر روی تخم ها می نشینند .
۱۵- پلاتی پوس پستاندار تخم گذاری است که مدت کوتاهی روی تخم ها می نشیند و پس از تولد جنین از غده های شیری ابتدایی که درسینه دارد به نوزاد خود شیر می دهد.
۱۶- پستانداران کیسه دار مانند کانگورو و اپاسوم ، به خاطر داشتن رحم ناقص ، نوزاد را نارس به دنیا میآورند ، سپس نوزاد درون کیسه ی روی شکم مادر قرار می گیرد و از غدد شیری موجود درآن تغذیه میکند تا کامل شود.
۱۷- تولید مثل جنسی پستانداران جفت دار ، کامل ترین نوع تولید مثل جنسی است.
۱۸- این گروه رحم کاملی دارند و جنینی از طریق جفت در رحم تغذیه می شود و نوزاد رسیده پس از تولد ازشیر مادر تغذیه می کند.
دستگاه تولید مثلی مرد
۱۹- تولید مثل جنسی شامل تولید سلول تخم دیپلوئید از لقاح دو سلول جنسی هاپلوئید است.
۲۰- وظایف دستگاه تولید مثلی مرد عبارتند از :
a. تولید سلول های جنسی نر (اسپرم)
b. ایجاد محیط مناسب برای نگهداری اسپرم ها
c. انتقال اسپرم ها به خارج ازبدن
d. تولید هورمون جنسی مردانه ( تستستورون)
۲۱- تولید اسپرم و هورمون جنسی نر بر عهده ی بیضه ها است.
۲۲- بیضه ها در دوره ی جنینی درون حفره ی شکمی تشکیل می شوند و کمی قبل از تولد وارد کیسه ی بیضه می شوند.
۲۳- دمای داخل کیسه ی بیضه ۳ درجه سانتی گراد پائینتر از دمای بدن است که برای اسپرم سازی مناسب است.
۲۴- بیضه ها از بلوغ تا پایان عمر ، اسپرم تولید می کنند که این کار توسط لوله های اسپرم ساز دربیضه ها صورت می گیرد.
۲۵- دو هورمون LH , FSH که از هیپوفیز پیشین ترشح میشوند ، اعمال بیضه ها را تنظیم می کنند.
۲۶- هورمون LH ترشح هورمون جنسی تستستورون را تحریک می کند.
۲۷- هورمون FSH همراه با تستستورون ، تولید اسپرم را درلوله های اسپرم ساز تحریک می کند.
۲۸- تستستورون ، از سلول هایی که بینابین لوله های اسپرم ساز قرار دارند تولید می شود.
بلوغ و ذخیره اسپرم
۲۹- اسپرم ها پس از تولید ، به لوله ی پر پیچ و خم اپیدیدیم وارد می شوند و در آنجا توانایی حرکت کردن را پیدا می کنند.
۳۰- اپیدیدیم دو نقش دارد : ۱- بلوغ اسپرم ها ۲- ذخیره و نگهداری اسپرم ها
۳۱- اسپرم ها پس از خروج از اپیدیدیم وارد مجرای اسپرم بر شده و سپس وارد میزراه شده و از بدن خارج می شوند.
۳۲- اسپرم بالغ دارای ۳ قسمت است ۱- سر ۲- قطعه ی میانی ۳- دم
۳۳- درون سر یک هسته و مقدار کمی سیتوپلاسم قرار دارد . همچنین آنزیم هایی در سر اسپرم به نفوذ اسپرم به گامت ماده کمک می کنند.
۳۴- قسمت میانی دارای میتوکندری های فراوانی است که انرژی لازم برای حرکت اسپرم را فراهم می کنند.
۳۵- دم اسپرم تاژک نیرومندی است که با حرکت خود ( با صرف ATP ) اسپرم را به جلو می راند.
۳۶- ساختار کلی بیضه ها شامل ۱- خود بیضه ها ۲- مجاری اپیدیدیم ۳- مجرای اسپرم بر است.
انتقال اسپرم
۳۷- سر راه خروج اسپرم ۳ غده ی برون ریز وجود دارند که عبارتند از ۱- غدهی وزیکول سمینال ۲- پروستات ۳- پیازی – میزراهی
۳۸- ترشحات این غدد باعث ۱- تغذیه ی اسپرم ها می شود ۲- به حرکت اسپرم ها کمک می کند.
۳۹- غده ی وزیکول سمینال بین مثانه و راست روده ، مایعی سرشار از مواد قندی تولید می کند که انرژی لازم برای اسپرم ها را فراهم می کند.
۴۰- غدهی پروستات در زیر مثانه ، مایعی قلیلیی دارد که باعث خنثی شدن مواد اسیدی موجود در مسیر رسیدن اسپرم به گامت ماده میشود.
۴۱- غدد پیازی – میزراهی نیز ترشحات قلیلیی دارند که مقدیر کم ادرار اسیدی میزراه را خنثی می کند.
۴۲- در هنگام خروج اسپرم ، ماهیچه های صاف اطراف میزراه منقبض شده و اسپرم را به جلو می رانند.
۴۳- اگر تعداد اسپرم ها از بیست میلیون در هر میلی لیتر کمتر باشد ، فرد مورد نظر عقیم خواهد بود.
دستگاه تولید مثلی زن
۴۴- وظایف دستگاه تولید مثلی زن عبارتند از :
a. تولید گامت ماده
b. حفاظت و تغذیه ی جنین
۴۵- تولید گامت :
۴۶- دو تخمدان تخم مرغی شکل ، در حفره ی شکمی پس از بلوغ هر ۲۸ روز یک گامت ماده تولید میکنند.
۴۷- تخمدان ها هنگام تولد مجموعا حدود ۲ میلیون گامت نابالغ دارند که در مرحله ی پروفاز میوز ۱ متوقف هستند. پس از بلوغ هر ۲۸ روز یکی از آن ها تقسیم را کامل کرده و تبدیل به گامت ماده می شود.
۴۸- در طول زندگی یک زن تنها ۳۰۰ تا ۴۰۰ گامت بالغ تولید میشود.
۴۹- گامت ماده ی بالغ ، اووم یا تخمک نامیده میشود.
۵۰- ساختار دستگاه تولید مثلی زن شامل سه بخش است :
a. تخمدان ها
b. لوله های فالوپ
c. رحم
۵۱- تخمک پس از آزاد شدن ، توسط ماهیچه های صاف دیواره ی لوله ی فالوپ به سمت رحم حرکت داده می شود.
۵۲- عبور تخمک از لوله ی فالوپ معمولا ۳ تا ۴ روز طول می کشد.
۵۳- اگر تخمک پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از آزاد شدن لقاح نیابد ، توانایی لقاح خود را از دست می دهد و از بین می ورد.
۵۴- رحم اندامی ماهیچه ای و توخالی و ( در حالت غیر بارداری) به اندازه ی یک مشت بسته است .
۵۵- تخمدان ها ، تخمک را طی یک سری وقایع که در کل چرخه ی تخمدان نامیده می شود ، آماده و رها می کند.
۵۶- رها شدن یک تخمک از تخمدان ، تخمک گذاری نامیده می شود.
۵۷- میانگین مدت چرخه ی تخمدان ۲۸ روز است.
۵۸- مراحل چرخه ی تخمدان
a. مرحله ی فولیکولی : ( فولیکول عبارت از تعدادی سلول سوماتیک ( پیکری) است که یک گامت نابالغ را احاطه کرده و تغذیه می کنند)
i. هورمون FSH (هورمون محرک فولیکولی) و هورمونLH ( لوتئینی کننده) وارد جریان خون می شوند.
ii. FSH و LH هر دو سبب تولید هورمون استروژن از یکی از فولیکول ها می شوند.
iii. فولیکول در حال رشد به تدریج استروژن بیشتری تولید می کند که باعث رشد بیشتر فولیکول می شود.
iv. افزایش استروژن باعث افزایش ترشح LH از هیپوفیز پیشین میشود.
v. حداکثر LH سبب تکمیل اولین تقسیم میوزی شده و در نهایت فولیکول و تخمدان پاره شده و تخمک آزاد می شود.
b. مرحله ی لوتئال :
i. بعد از تخمک گذاری ، LH سبب رشد سلول های فولیکول پاره شده و تبدیل آن به توده ای به نام جسم زرد می شود.
ii. جسم زرد تولید هورمون استروژن و هورمون دیگری به نام پروژسترون می کند که طی خود تنظیمی منفی ترشح LH و FSH را مهار می کندتا چرخه ی بعدی تخمدان شروع شود.
iii. اگر لقاح صورت گیرد ، جسم زرد تا چند هفته ی دیگر نیز پروژسترون تولید خواهد کرد در غیر اینصورت جسم زرد از بین رفته و پروژسترون کاهش یافته و سرانجام تولید آن متوقف میشود که به معنی پایان چرخه ی جنسی است.
۵۹- دارو هایی که مقادیر زیادی از هورمون استروژن و شبه پروژسترون دارند ، چرخه ی جنسی را به هم زده و جلو تخمک گذاری را می گیرند.
چرخه ی قاعدگی :
۶۰- تغییرات مداومی که در هر ۲۸ روز ، رحم را برای یک حاملگی احتمالی آماده می کند ، چرخه ی قاعدگی نامیده می شود.
a. در دوره ی فولیکولی افزایش ترشح استروژن باعث ضخیم شده دیواره ی رحم و پر خون شدن آن می شود.
b. بعد از تخمک گذاری ( در دوره ی لوتئال) مقادیر بالای استروژن و پروژسترون سبب ضخیم شدن بیشتر و خفظ دیواره ی رحم می شود.
c. اگر حاملگی رخ ندهد ، مقادیر استروژن و پروژسترون کاهش یافته و سبب تخریب و ریزش دیواره ی رحم میشود.
۶۱- انتهای چرخه ی قاعدگی با انتهای مرحله ی لوتئال همزمان است.
۶۲- تخریب و ریزش دیواره ی رحم که به همراه دفع خون از بدن است ، قاعدگی نامیده می شود.
۶۳- در انتهای چرخه ی جنسی و قاعدگی هیچ یک ازهورمون های استروژن و پروژسترون تولید نمی شوند و در نتیجه غده ی هیپوفیز مجددا شروع به تولید FSH و LH می کند.
نمو
۶۴- برای لقاح یک تخمک ، سلول اسپرم باید به سمت یکی از لوله های فالوپ حرکت کند و نخست با آزاد کردن آنزیم های نوک خود ، به درون تخمک نفوذ کند.
۶۵- سلول تخم در حین حرکت در لوله ی فالوپ تقسیم هایی انجام می دهد و هنگامی که این توده ی سلولی به لوله ی فالوپ می رسد ، به شکل یک توپ توخالی درآمده است که بلاستوسیست نامیده میشود.
۶۶- حدود ۶ روز بعد از لقاح ، بلاستوسیست به جداره ی رحم متصل می شود که به این عمل جایگزینی می گویند.
۶۷- رحم در طول دوره ی نمو ، وظیفه ی حفاظت و تغذیه ی رویان و جنینی را بر عهده دارد.
۶۸- نمو نوزاد انسان در داخل رحم ۹ ماه طول می کشد که به این دوران ، دوران بارداری یا حاملگی گفته می شود.
۶۹- نه ماه حاملگی را معمولا به سه دوره ی سه ماهه تقسیم می کنند.
۷۰- در هشت هفته ی اول حاملگی ، توده ی در حال رشد و نمو ، رویان نامیده می شود.
سه ماهه ی اول:
۷۱- مهمترین وقایع نمو ، در سه ماهه ی اول زندگی رخ می دهند.
۷۲- در هفته ی دوم بعد از لقاح ، پرده هایی که حفاظت و تغذیه ی رویان را بر عهده دارند ، نمو می کنند.
۷۳- یکی از این پرده ها آمنیون است که دور رویان کشیده می شود و از آن حفاظت می کند.
۷۴- پرده ی دیگر کوریون است که با تعامل با رحم تشکیل جفت را می دهند.
۷۵- جفت ساختاری است که از طریق آن مادر به رویان غذا می رساند.
۷۶- خون مادر با خون رویان مخلوط نمی شود ، بلکه مواد غذایی خون مادر ، از جفت انتشار پیدا می کنند و از طریق رگ های خونی بند ناف به رویان می رسند.
۷۷- بند ناف دارای دو سرخرگ است که خون تیره را به جفت می آورند و دارای یک سیاهرگ است که خون روشن را به سمت بدن رویان می برد.
۷۸- مواد دفعی رویان نیز از جفت عبور کرده و به خون مادر می رسند.
۷۹- اکثر دارو ها و مواد آسیب رسان نیز از جفت عبور می کنند ؛ بنابراین اگر مادر مواد زیان آور مصرف کند ، رویان نیز آسیب خواهد دید. زنان باردار باید از مصرف هر گونه دارو در طول دوره ی بارداری خود داری کنند ، مگر با تجویز پزشک.
نمو رویان
۸۰- همچنان که جفت تشکیل می شود ، سلول های بلاستوسیست تشکیل سه لایه ی مقدماتی یعنی آندودرم ، مزودرم و اکتودرم را می دهند.
۸۱- در انتهای هفته ی سوم ، بعد از تشکیل لایه های مقدماتی ، رگ های خونی و رود ها نیز شروع به نمو میکنند و طول رویان به ۲ میلی متر می رسد.
۸۲- در هفته ی چهارم بازو ها و پاها تشکیل می شوند و طول رویان به ۵ میلی متر می رسد.
۸۳- در انتهای هقتهی چهارم همه ی اندام اصلی شروع به تشکیل شدن می کنند و ضربان قلب آغاز می شود.
۸۴- در طی ماه دوم ، مرحله ی نهایی نمو رویان ، بازو ها و پاها شکل می گیرند ، اندام های اصلی مانند کبد و پانکراس مشخص می شوند و در انتهای ماه دوم ، رویان ۲۲ میلی متر طول و ۱ گرم وزن دارد.
نمو جنین
۸۵- از هفته ی هشتم حاملگی تا تولد نوزاد ، دوران جنینی نامیده می شود.
۸۶- در انتای ماه سوم ، جنسیت جنین تعیین شده است .
۸۷- در سه ماهه ی دوم و سوم بارداری جنین به سرعت رشد می کند و اندام های او شروع به عمل می کنند.
۸۸- هنگام زایمان دیواره های رحم منقبض می شوند و جنین را از رحم خارج می کنند.
۸۹- جفت و بند ناف بعد از تولد نوزاد دفع می شوند.
۹۰- بعد از تولد ، نمو هنوز کامل نیست و رشد و نمو جسمی و عصبی ادامه دارد.
تصویر برداری سونوگرافی
۹۱- برای ایجاد تصویر سونوگرافی ، متخصص یک میله ی مخصوص را در برابر پوست بیمار می گیرد . این میله امواج صوتی که فرکانس بالا دارند ، صادر می کند . این امواج پس از برخورد به ساختارهای بدن نوزاد بازتاب پیدا می کنند ، این میله ی مخصوص پژواک ها را جدا می کند و آنها را به یک تصویر ویدیویی تبدیل می کند.
۹۲- استفاده های سونوگرافی عبارتند از ۱- تشخیص حاملگی در هفته ی چهارم پس از لقاح ۲- تشخیص سن رویان یا جنین از روی اندازه و ابعاد بدنی ۳- تشخیص سلامتی جنین ۴- تشخیص حرکات قلب در هفته ی هفتم و پس از آن ۵- تشخیص جنسیت جنین ۶- تشخیص بسیاری از ناهنجاری های جنین
۹۳- فواید سونوگرافی ۱- بهترین فایده ، بی ضرر بودن آن است.
۹۴- بیماری های مقاربتی به بیماری هایی گفته می شود که از راه تماس جنسی انتقال می یابند.