پیش بینى آب و هواى کشور

اگر موافق هستید در ابتدا از واژه خشکسالى آغاز کنیم. از نظر شما خشکسالى چه تعریفى دارد
در مجموع خشکسالى چهار مرحله دارد. در ابتدا خشکسالى هواشناسى اتفاق مى افتد که در آن بارش کاهش و دما افزایش مى یابد در مرحله بعد این خشکسالى خود را در بخش آب نشان مى دهد. رودخانه ها، سدها و چاه ها کم آب مى شوند و رودخانه هاى فصلى خشک مى شود. در مرحله سوم این اتفاق در کشاورزى مى افتد باغ ها خشک و محصولات کشاورزى کم مى شود. در مرحله آخر آثار اقتصادى و اجتماعى آن نمود پیدا مى کند. مهاجرت در روستاها افزایش مى یابد و پدیده حاشیه نشینى و مشکلات اجتماعى و اقتصادى آن نیز حادتر مى شود.بنابراین خشکسالى که مدنظر ماست خشکسالى هواشناسى است. هرچند ممکن است در بخش مدیریت آب شرایط از سال گذشته بدتر باشد ولى خشکسالى وضعیت بهترى دارد. در مجموع شرایط آب و هوایى سال جارى زراعى از سال گذشته مناسب تر خواهد بود.
شرایط آب و هوایى کشور را در سال آینده چگونه مى بینید
مهمترین مسئله اى که در کشور ما باید به آن توجه شود، موضوع تغییرات اقلیمى است. پس از صنعتى شدن کشورها از جمله ایران تغییر اقلیم رخ داده است. یعنى اگر ۲۰ فاکتور هواشناسى مانند بارش، دما، رطوبت خاک، باد و غیره را در نظر بگیریم، تغییرات زیادى در این عوامل طى سال هاى گذشته ایجاد شده که باعث کاهش بارش در بسیارى از مناطق کشور افزایش دما و کاهش رطوبت خاک شده است. از سوى دیگر کشور ما در بخش خشک و نیمه خشک کره زمین قرار دارد، بنابراین خشکى و خشکسالى جزو ذات طبیعى کشور ماست. بر همین اساس باید برنامه ریزى هاى ما براساس یک کشور خشک و نیمه خشک انجام شود.
البته از سال گذشته شرایط آب و هوایى کشور تغییر کرده است. بارندگى از متوسط بلندمدت کمتر بوده دماى هوا افزایش یافته، ابرناکى هوا کاهش یافته و سرعت باد نیز دچار تغییرات زیادى شده است. در مجموع این عوامل باعث شده است که در سال زراعى جارى و ۶ماهه اول سال آینده (از ابتداى مهر ۸۷ تا ابتداى مهر ۸۸) خشکسالى با شدت کمترى ادامه یابد. این خشکسالى در ۲۲ استان کشور وجود خواهد داشت که در ۱۶ استان کامل و در ۶ استان دیگر به صورت لکه اى است.البته به دلیل این که در سال گذشته به دلیل سرماى شدید و قطع گاز مجبور به استحصال برق از آب پشت سدها شدیم و بارش هاى پس از آن نیز نتوانست آن را جبران کند، ممکن است در بخش مدیریت آب نسبت به سال گذشته مشکلات بیشترى داشته باشیم. در بخش کشاورزى نیز همین طور است، ممکن است در برخى از استانها وضعیت کشاورزى نامطلوب شود ولى به این معنا نیست که شرایط کشاورزى کل کشور نامناسب است.درخصوص آثار اقتصادى و اجتماعى خشکسالى نیز هرچند معمولاً پس از گذشت چند سال از وقوع خشکسالى این آثار ظهور پیدا مى کند، ولى به دلیل این که سرماى شدید در زمستان و گرماى شدید و کمبود آب در تابستان به فاصله کمى از یکدیگر اتفاق افتاد باعث تسریع در ظهور این آثار شد. از این رو شاهد تلف شدن دام هاى زیادى در برخى از روستاها و خسارت اقتصادى شدید خانوارها هستیم.در مجموع اگر کشور را با یک خط فرضى به دو بخش شمالى و جنوبى تقسیم کنیم، استان هاى جنوبى کشور از نظر خشکسالى در وضعیت حادترى قرار دارند.
مشکل استان سیستان و بلوچستان و خشک بودن رود هیرمند حل خواهد شد
استان سیستان و بلوچستان از نظر خشکسالى داراى دوبخش است. در بخش جنوبى این استان طى سال جارى شاهد بارش هاى نسبتاً خوبى بودیم که به رغم ریخته شدن بخش اعظمى از آن به دریا، قسمتى از آن ذخیره شده است. از این رو در جنوب سیستان و بلوچستان شرایط بهترى از نظر خشکسالى خواهیم داشت. ولى در شمال این استان به دلیل خشک بودن رود هیرمند خشکسالى در شرایط حادى قرار دارد. البته با توجه به بارش هاى برف در ارتفاعات کشور افغانستان اگر دولت و مردم این کشور اقدام خاصى در جلوگیرى از ورود آب به هیرمند نکنند، این آب مى تواند باعث پرآب شدن رود هیرمند و در نتیجه حل شدن مشکلات خشکسالى این استان شود.
براى کاهش آثار خشکسالى چه اقداماتى انجام شده است
دولت در این زمینه تمهیدات لازم را اندیشیده است و توسط وزارتخانه هاى ذیربط نظیر وزارت نیرو، کشاورزى و سازمان محیط زیست برنامه ریزى هایى انجام شده تا آثار سوء خشکسالى کاهش یابد.در مجموع باید به جاى مقابله با اقلیم در جهت سازگارى با آن گام برداریم. براى مثال از گونه هاى گیاهى و جانورى مقاوم در بخش هاى خشک و نیمه خشک کشور استفاده کنیم همچنین گسترش فرهنگ صرفه جویى و نظیر این اقدامات مى تواند باعث کاهش آثار سوء خشکسالى شود.
در حال حاضر بلندمدت ترین پیش بینى سازمان هواشناسى چقدر است
پیش بینى هاى معمول هواشناسى تا سقف ۱۰ روزه اعلام مى شود ولى براى پیش بینى بلندمدت دو فصلى، سالانه و ۱۰ ساله نیاز به مدل هاى پیچیده اى است که مملو از داده ها و اطلاعات مربوط به هواشناسى است. از دو سال قبل، با استفاده از نیروى انسانى متخصص و تجهیزات پیشرفته ، توانسته ایم مدل هاى بلندمدت علمى را در کشور پیاده کنیم که براساس آن مى توان شرایط آب و هوایى را طى یک و دو فصل آینده پیش بینى کرد. برنامه ریزى هاى کشور نیز با تکیه بر همین پیش بینى ها در حال انجام است. درصد صحت این پیش بینى ها همانند نرم جهانى آن ۷۰ درصد است. همچنین یک مدل مشترک با همکارى کشور کره در مرکز ملى اقلیم پیاده شده است که براساس آن مى توان تصویرى از شرایط آب و هوایى کشور طى ۳۰ تا ۶۰ سال آینده ارائه کنیم. نتایج این مدل در حال حاضر مشخص شده است ولى با توجه به این که نیازمند مطالعات بیشترى است، هنوز به طور رسمى از داده هاى آن بهره بردارى نشده است.
پروژه تولید باران مصنوعى چقدر موفقیت آمیز بوده است
تولید باران مصنوعى از سابقه طولانى در دنیا برخوردار است که اگر کشورى بتواند از ظرفیت هاى آن درست استفاده کند، منبع مناسبى محسوب مى شود ولى هنوز باران مصنوعى نتوانسته است به عنوان یک منبع استحصال آب، جایگاه خود را پیدا کند اما به صورت موردى و محدود بسیار تأثیرگذار است.به طور کلى این پروژه تعدیل مصنوعى آب و هواست که علاوه بر باران، مى توان تگرگ را به باران تبدیل کرد. همچنین مه را از بین برد. در ایران از سال هاى گذشته این پروژه وجود داشته است ولى در دوره جدید معاونت آب وزارت نیرو با همکارى روسیه این پروژه را به صورت گسترده اجرا مى کنند که سازمان هواشناسى مطالعات آن را برعهده دارد.تولید باران مصنوعى با ۳ روش انجام مى شود. در روش اول با استفاده از ژنراتور در ارتفاعات یودوى نقره را در ابرها تغذیه مى کنند. روش دوم با استفاده از هواپیماست که در نوع خاصى از ابر و در دماى معینى ابرها را بارور مى کنند که پس از گذشت نیم ساعت بارش انجام مى شود. در روش دیگر پرتاب موشک است که درون ابرها منفجر و پس از بارورى، ریزش انجام مى شود. در مجموع از ۹ نوع ابر تنها ۲ نوع قابلیت بارورى توسط این روش را دارد.راندمان این پروژه در کشور ما باعث افزایش ۱۳ درصدى باران شده است که در دو مرکز اصفهان و یزد در حال انجام است. مرکز اصفهان براى استان هاى اصفهان، قم و مرکزى و مرکز یزد براى استان هاى یزد، کرمان و فارس تعیین شده است.
آیا این روش از نظر اقتصادى مقرون به صرفه است
این روش با توجه به هزینه هاى بسیار زیادى که دارد، از نظر اقتصادى مقرون به صرفه نیست ولى با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایى کشور و خساراتى که اقتصاد از خشکسالى متحمل مى شود، مى توان از این روش به صورت موردى در سطح کشور استفاده کرد.