هم خانواده ی کلمات

تابش : تابنده – تابان –تابندگی      //   تصویر : تصاویر –مصور – تصور – صورت

جمع : جامعه – اجتماع – مجموع – جمعیت – جامع / حاصل : تحصیل –

محصول – محصل حصول

حفظ : حافظ – محفوظ – محافظ – محفظه     / حس : حساس – محسوس – احساس

حرکت : حرکات : محرک – تحریک – تحرک – متحرک/   خبر : اخبار – مخبر – مخابره- مخابرات

زحمت : مزاحم – مزاحمت – زحمات    /    سفر : مسافر – مسافرت

شغل : شاغل – مشغول – اشتغال – مشاغل / علم : عالم – معلوم – تعلیم – تعلم – معلم/علوم

فکر : افکار – متفکر – فکور – تفکر     /   /    قصد : قاصد – مقصود – مقصد

کتاب : مکتوب – کاتب – مکتب        /      کشف : کاشف – اکتشاف – مکتشف

اشتیاق : شوق – مشتاق – مشوق – تشویق   /   میلاد : مولود – ولد – ولادت

میراث : ارث – وارث – وراثت – ورثه   /   نظم : ناظم – منظم – تنظیم

جز : اجزا – مجزا      /   حق : حقیقت – حقایق – حقوق –حقانیت –تحقیق

 اساس : تاسیس – موسس – موسسه

کلمات هم خانواده درس بنویسیم چهارم ابتدایی:

محل و محله   –    احترام  و محترم

فعال  و  فعالیت  –   طفل  و اطفال

ولی  و  اولیا   –  فکر  و افکار

مدرسه و مدارس   –  حال و احوال

معروف و معرف  –  صلح  و مصالحه

محیط  و احاطه  –  اختراع  و مخترع

حفظ ، حافظ  ، محافظ و محافظت

نظم ، ناظم ، منظم و تنظیم

عجیب و عجایب  – خارج ، خروج و مخرج

عدل ، عادل و عدالت

مسئله و مسائل  – لحظه و لحظات

ضعیف ، ضعف و ضعفا

شجاع و شجاعت  – مرمت و ترمیم

صدمه و صدمات – معالجه و علاج

هاجر ، مهاجر و هجرت  – منتظر و انتظار

غروب ، غرب و مغرب

نکته :

کلمات هم خانواده درعربی از نظر معنی به هم نزدیک هستند و دربیش تر مواقع  سه حرف مشترک دارند .

کلمات هم خانواده در فارسی :

ملاک هم خانواده بودن در فارسی بن ماضی و مضارع است .

کلمه هایی که بن ماضی و مضارع یکسانی داشته  باشند با هم هم خانواده هستند .

مانند :

دانش – دانا – دانشمند – دانا و نکته دان

نکته :

بعضی از هم خانواده ها درزبان فارسی بن فعلی ندارند .

مانند :

گل زار – گلستان – گل خو – گلدان – گلنوش – و گل رخ

هنرور – هنرمند – هنر دوست – هنری و باهنر

بن فعل :

به جز ثابت و اصلی فعل که مفهوم انجام کار یا روی دادن حالتی را بیان کند بن فعل گویند .هرفعل دارای دوریشه یا بن است که عبارتند از :

بن ماضی :

برای پیدا کردن بن ماضی باید تصور کنیم که آن فعل دیروز انجام شده است .سپس شناسه را از آخر آن فعل حذف می کنیم و به باقی مانده ی کلمه بن ماضی می گویند :

می روی __________ من دیروز رفتم .( م را حذف می کنیم .____ رفت (  بن ماضی )

می زنی_______ من دیروز علی را زدم ( م را حذف می کینم )  _____ زد ( بن ماضی )

بن مضارع :

برای پیدا کردن بن مضارع آن فعل را به صورت امری یا دستوری بیان می کینم سپس حرف ( ب ) را از ابتدا بر می داریم . به آن چه باقی می ماند بن مضارع می گویند.

می خوانند _____ بخوان ( ب را حذف می کینم ) خوان ( بن مضارع )

می گویند ________ بگو ( ب را حذف می کینم )  گو ( بن مضارع )

مخالف کلمات ( متضاد ) / هم خانواده ی کلمات مترادف کلمات( هم معنی )

مخالف کلمات ( متضاد )

هنرمند =   بی هنر/آمدن =  رفتن  /ارزان = گران  / بی نیاز = نیازمند

 پست = بلند / تاریک = روشن  / ضعیف = قوی /  کم هوش = باهوش /غمگین = شادمان  /         / ناتوان =توانا/

شب = روز    /  بالا = پایین  /   زشت = زیبا    /جوان = پیر   / خشک = خیس/

خنده = گریه  /  خوبی = بدی     /  ترسو = دلیر    / محروم = بهره مند   /  خندان = گریان  /

دیر = زود     /   راست = دروغ    /  روزانه = شبانه    /   روشنایی = تاریکی /  سیاه = سفید/

گرم = سرد    /  ناشناخته = آشنا   /  بیگانه = آشنا   /  ویران = آباد  /  کم = زیاد/

زندگی = مرگ     /   آغاز = پایان   /     جنگ = صلح     / آسان = دشوار   /   ثروتمند = فقیر/

به آرامی = به تندی/  ناپسند = پسندیده  / خیر = شر / ناجوانمرد = جوانمرد /   بگو = نگو/

تند = آرام    /  سیراب = تشنه   /   کوتاه = بلند    /   کهنه = بلند     /   جدید = کهنه/

دشمنان = دوستان   / جانور اهلی = جانور وحشی / خشک : خیس /  گفت : نگفت            آشنا : نا شناس/

مترادف کلمات.( هم معنی )

آخر:     پایان- سرانجام        / ابتداء : اول – آغاز    / کاهل : تنبل -سست

آرامگاه :     قبر- گور         /      ابله : نادان – بی خرد    /      ثروت : مال – دارایی

آشکار :    نمایان –پدیدار /  پاییز : خزان – برگ ریزان     /   حرفه : پیشه – شغل

آغاز :     شروع – ابتداء  /      تبسم : خنده – لبخند   /    دانا : دانشمند -عالم

آموزگار:  معلم –استاد    /    تصور : اندیشه – خیال   /   ماجرا : پیشامد – حادثه

آهسته –آرام – یواش     / دانه : بذر – تخم   /    صریح : آشکار – روشن

جمع : گروه – دسته     /   پایه :  اساس – بنیاد  / آیین : دین – مذهب

جاهل : نادان – بی عقل   /  آرمان : امید – آرزو /  پروا : ترس -هراس

آهنگ : صدا – آواز  /   بچه : کودک –طفل   /  بسیار : زیاد – فراوان

بامداد : صبح – سحر   /  دلیر : شجاع – بی باک  / راز : سر – رمز

کهنسال : پیر – سالخورده     /  دیار : سرزمین – مرزوبوم  / تحفه : ارمغان – سوغات

اجر : مزد –پاداش/   ثمره : میوه – نتیجه   / بدرود : وداع  –  خدا حافظ