استافیلوکوکها باکتریهای گرم مثبت و کروی شکلی هستند که به صورت خوشههایی شبیه به خوشه انگور دیده میشوند. این باکتریها به دو گروه تقسیم میشوند:
- استافیلوکوکهای کواگولاز مثبت مانند استافیلوکوک اورئوس که مسئول عفونتهای شدید مانند مسمومیت غذایی، سندرم شوک سمی، پنومونی، سپسیس و عفونتهای استخوانی است.
- استافیلوکوکهای کواگولاز منفی مانند استافیلوکوک اپیدرمیس و استافیلوکوک ساپروفیتیکوس که عمدتاً در عفونتهای مرتبط با وسایل پزشکی کاشتهشده و عفونتهای دستگاه ادراری به ترتیب دخیل هستند.
ویژگیهای کلیدی:
استافیلوکوکها کاتالاز مثبت و بیهوازی اختیاری هستند. تولید کواگولاز، انواع سموم و تشکیل بیوفیلم از ویژگیهای کلیدی استافیلوکوک اورئوس است که به این باکتری امکان ایجاد عفونتهای شدید و مقاومت به درمان را میدهد. استافیلوکوک ساپروفیتیکوس معمولاً با عفونتهای دستگاه ادراری در زنان جوان ارتباط دارد، در حالی که استافیلوکوک اپیدرمیس معمولاً باعث عفونت در بیماران دارای وسایل پزشکی کاشتهشده و سیستم ایمنی ضعیف میشود.
پاتوژنز:
عوامل بیماریزا شامل تولید سموم (مانند انتروتوکسینها و سم سندرم شوک سمی)، پروتئین A، و توانایی تشکیل بیوفیلم هستند که به استافیلوکوکها کمک میکنند تا از پاسخهای ایمنی فرار کرده و عفونتهای مزمن ایجاد کنند.
علائم بالینی:
عفونتهای ناشی از استافیلوکوک اورئوس شامل عفونتهای پوستی (آبسهها، سلولیت)، عفونتهای تنفسی (پنومونی)، عفونتهای خونی (سپسیس) و سندرم شوک سمی است. استافیلوکوک اپیدرمیس عمدتاً باعث عفونتهای مزمن و عفونتهای مقاوم به درمان در بیماران دارای وسایل پزشکی کاشتهشده میشود. استافیلوکوک ساپروفیتیکوس عمدتاً باعث عفونتهای دستگاه ادراری در زنان جوان و سالم میشود.
تشخیص:
فرآیندهای تشخیصی رایج شامل کشت باکتری، تست کواگولاز (برای تمایز استافیلوکوک اورئوس از سایر استافیلوکوکها) و PCR برای شناسایی ژنهای خاص و مقاومت به آنتیبیوتیکها هستند.
درمان:
عفونتهای استافیلوکوکی معمولاً با آنتیبیوتیکها درمان میشوند. برای عفونتهای مقاوم به آنتیبیوتیک، مانند استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متیسیلین (MRSA)، داروهای جایگزین مانند وانکومایسین یا کلندامایسین استفاده میشوند. استافیلوکوک اپیدرمیس و استافیلوکوک ساپروفیتیکوس نیز ممکن است به آنتیبیوتیکهای خاص و مداخله جراحی نیاز داشته باشند.
پیشگیری:
پیشگیری از عفونتهای استافیلوکوکی شامل رعایت بهداشت شخصی، استفاده مناسب از آنتیبیوتیکها و استفاده از تکنیکهای استریل در بیمارستانها برای پیشگیری از عفونتهای مرتبط با وسایل پزشکی است.