سستود ها

vکرمهای نواری، کرمهای انگلی متعلق به رده ی سستودا از شاخه ی کرمهای پهن می باشند.

v کرمهای بالغ در مجرای گوارش مهره داران و لارو آنها در بافتهای مهره داران و بی مهره گان زندگی می کنند.

v کرم بالغ، طویل و روبان مانند است و معمولا در جهت پشتی ـ شکمی پهن شده و فاقد مجاری گوارشی و عروقی می باشد.

vاین کرمها معمولا به بندها یا پروگلوتیدهایی تقسیم شده اند که هنگام بلوغ دارای اعضای تولید مثل هر دو جنس نر و ماده هستند.

v انتهای قدامی، به یک عضو اتصال به نام اسکلولکس که مجهز به بادکشها و معمولا قلاب می باشد، تغییر شکل داده است.

vگونه های مهم و بیماریزا برای انسان عبارتند از:

v دیفیلوبوتریوم لاتوم،

v هیمنولپیس نانا

v تنیا ساژیناتا، تنیا سولیوم

v اکینوکوکوس گرانولوزوس

v اکینو کوکوس مولتی، لوکولاریس.

سستودها به دو گروه عمده تقسیم می شوند:

۱- سودوفیلیده ها مثل دیفیلوبوتریوم لاتوم

۲- سیکلوفیلیده ها مثل سایر سستودها از جمله تنیا ساژیناتا

vکرم نواری بالغ شامل قسمت های زیر است:

v (1) اسکولکس که برای اتصال کرم تجهیز یافته است.

v (2) گردن که بخش خلفی آن، ناحیه ی رشد کرم است

v (3) استروییلا که مرکب از زنجیره ی به تدریج رشد یافته ای از بندها یا پروگلوتیدها از ۳ تا ۴۰۰۰ متغیر است.

vاسکولکس کروی یا گلابی شکل کرم برای چسبیدن به دیواره ی روده ی میزبان دارای یکی از این سه نوع عضو است:

v (1) دو شیار مکنده ی طولی، یا بوتریا (دیلفیلوبوتریوم لاتوم)

v(2) چهار صفحه ی بادکشی فنجان مانند (تینا ساژیناتا)

v (3) علاوه بر بادکش ها، یک رستلوم مجهز به قلابهای کیتینی (تنیا سولیوم).

vبندها از بخش خلفی گردن منشاء گرفته و به طور پیشرونده کامل تر می شوند.

vبدن سفید کرم، پوشیده از پوشش خارجی ویا کوتیکول یکنواخت، قابل ارتجاع و مقاومی است که تگومنت Tgument نامیده می شود

v کوتیکول به وسیله لوله های پروتوپلاسمی به سلول های موجود در عمق پارانشیم متصل است.

vسطح کوتیکول از میتوکندری و ساختمانهایی شبیه به پرزهای کوچک پوشیده شده است.

v در زیر پوشش خارجی لایه ی منفردی از عضلات حلقوی و یک لایه از عضلات طولی دیده می شود.

vدر قسمت خلفی هر بند، یک کانال عرضی تنه های طولی شکمی را به هم متصل می کند.

vکانالهایی مواد دفعی را از  لوله های جمع آوری کننده که آنها نیز از سلول های شعله ای منتشر در تمام پارانشیم منشاء گرفته اند، دریافت می کنند.

vدر اسکولکس، گانگیلونهای رأسی تشکیل حلقه ی رستلومی (شاید مغز) را می دهند.

v یک تنه ی عصبی اصلی و جانبی و دو تنه کمکی و طولی در هر طرف بند از گانگلیون رأسی شروع شده و از تمام بندها می گذرد.

vاغلب سستودها هرمافرودیت هستند.

v هر بند بالغ مرکب از حداقل یک سری از اعضای تولید مثل نر و ماده است.

v مجرا ی وابران در جنس نر و واژن در جنس ماده، سوارخ تناسلی مشترکی دارند که در سطح شکمی و یا در حاشیه ی جانبی بند باز می شود.

v منفذ تناسلی ممکن است در تمام بندها در یک طرف (هیمنولپیس نانا)، بی قاعده و با تناوب نامنظم (تنیا) و یا در صورت وجود دو سری عضو تولید مثل، در هر طرف بند (دیپلیدیوم) باشد.

vاعضای تولید مثل نر در بخش پشتی پروگلوتید قرار دارند.

v مجاری ریزآوران که از ۳ (هیمنولپیس) تا ۵۰۰ بیضه یا بیشتر (تنیا، دیفیلوبوتریوم) منشاء می گیرند به هم پیوسته و مجرای وابران پیچیده ای را تشکل می دهند که به عضو تناسلی (سیروس) عضلانی و برجسته ای که در یک پوشش ضخیم (کیسه ی سیر) قرار دارد ختم می شوند.

vاعضای تولید مثل ماده در سطح شکمی بند قرار دارند.

v واژن که لوله ای ظریف و مستقیم است از محل باز شدن خود در دهلیز تناسلی به قسمت داخلی و پایین بند کشیده شده و با اتساع خود کیسه ی ذخیره ی منی (سمینال رسپتاکل) را به وجود می آورد.

v تخمها در اووتیپ شکل می گیرند.

vمواد زرده (ویتلاریا) به صورت یک توده ی منفرد و یا دو قسمتی متراکم شده و یا به شکل فولیکول های جدا از هم در سطح بند منتشر شده اند و محتویات آن از راه مجرای زرده به داخل اووتیپ راه می یابد.

vدر اطراف و مدخل اووتیپ، خوشه ای از غدد پوسته ای تک سلولی به نام غده ی مهلیس دیده می شود که در بعضی گونه ها وجود ندارد.

vکرمهای نواری در حالی که با اسکولکس خود به مخاط روده چسبیده اند در مجرای روده ی میزبان زندگی می کنند.

v محل زندگی آنها به طور معمول ایلئوم است ولی کرمها در ژژنوم و گاهی در کوکون نیز دیده می شوند.

vاین کرمها از مکانهای دیگر مانند کیسه صفرا نیز گزارش شده اند.

vکرمها در شرایط هواری اکسیژن مصرف می کنند ولی مقدار اسید تولید شده در شرایط هوازی و غیر هوازی یکسان است.

v گلیکوژن که نقش اساسی را در متابولیسم انگل بر عهده دارد از دکستروز ساخته می شود.

vآنزیمهای مختلفی که در پوشش خارجی وجود دارند در جذب مواد غذایی شرکت می کنند.

v بنابراین، کرمهای نواری به کاهش نسبی کربوهیدرات ها در رژیم غذایی میزبان، حساس هستند.

vتولید مثل غیر جنسی در میزبان واسطه (اکینوکوکوس) بر تعداد نسل های آینده می افزاید.

vکرمهای نواری بالغی همچون تنیا سولیوم و دیفیلوبوتریوم لاتوم ممکن است حیات ۲۵ـ ۲۰ ساله داشته باشند.

vبه جز هیمنولیپس نانا که در آن یک میزبان هر دو مرحله ی لاروی و بلوغ انگل را تکمیل می کند، سایر کرمهای نواری شایع در انسان، برای رشد مرحله ی لاروی خود پس از خوردن تخم نیاز به یک یا چند میزبان واسط دارند.

v میزبان قطعی از طریق خوردن گوشت حاوی لارو، به کرم بالغ مبتلا می شود گونه ی میزبان واسط و میزبان قطعی در اغلب سستودها به میزان زیادی انتخابی است.

vبرای مثال میزبان قطعی تنیا سولیوم، انسان و میزبان واسط آن خوک است.

vبا این وجود، اگر تخم تنیا سولیوم تصادفاً توسط انسان خورده شود، می تواند به مرحله ی لاروی سیستی سرکوس سلولزه تبدیل شود

vانسان میزبان واسط اکینوکوکوس گرانولوزوس، و سگ و سایر سگ سانان میزبانان قطعی آن هستند.

vلاروها به دو دسته ی اصلی تقسیم می شوند:

v(1) جامد

v (2)حبابی یا کیسه ای.

v ویژگیهای نوع جامد در لارو دیفیلوبوتریوم لاتوم و ویژگیهای لارو حبابی در سایر کرمهای نواری انسان دیده می شود.

v دسته ی اخیر خود به دو نوع :

vسیستی سرکوئید

vو سیستی سرکوس یا لارو کیسه ای حقیقی تقسیم می شوند.

vسیستی سرکوئید دارای کیسه کم رشد یافته، که معمولا دوباره جذب شده و از بین می رود و نیز یک بخش خلفی جامد است (دیپلیدیوم کانینوم).

v سیستی سرکوس ساده از طریق بزرگ شدن حفره مرکزی، فرو رفتن دیواره ی زایا به طرف داخل و تشکیل اسکولکس در رأس قسمت به داخل فرو رفته به وجود می آید (تنیا سولیوم).

vهنگامی که تعدادی اسکولس از لایه ی زایای دیواره ی کیست ایجاد بشوند، کیست، سنوروس نامیده می شود

v و زمانی که لایه ی زایا کیست های دختر و یا کپسول های جوانه ای را، که خود دارای تعداد بسیار زیادی اسکولکس هستند، به وجود آورد، به لارو حاصل اکینوکوکوس یا کیست هیداتید می گویند.

v در لاروهای سنوروس و اکینوکوکوس یک کیست منفرد از طریق رشد غیر جنسی می تواند نسل های بی شماری ایجاد کند که هر یک قادرند به یک کرم بالغ تبدیل شوند.

vکرمهای نواری بالغ علیرغم اندازه ی بزرگ خود، حداقل تحریک رودای را باعث شده و تأثیرات عمومی بسیار کمی ایجاد می کنند.

v در عفونت با دیفیلوبوتریوم لاتوم کاهش اختصاصی ویتامین B12 کاملا مورد مطالعه قرار گرفته است.

vمراحل لاروی سستودها می تواند بیماری شدیدی ایجاد کند.

v سیستی سرک تنیا سولیوم در مغز، می تواند باعث علایمی شبیه به تومورهای مغزی شود.

v کیست های اکینوکوک، که اغلب بین ۲۰ـ ۱۰ سانتی متر دارند، ممکن است همچون ضایعات فضاگیر عمل کند.