خرم آباد مرکز شهرستان خرم آباد و نیز مرکز استان لرستان است. جمعیت این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۸۷ مرکز آمار ایران برابر با ۵۲۱,۹۶۸ نفر بوده‌است. شهر در ارتفاع ۸/۱۱۴۷ متری از سطح دریا و در میان دره‌های زاگرس قرار دارد. فاصله خرم آباد تا بروجرد ۱۱۰ کیلومتر، تا تهران ۴۹۰ کیلومتر و تا اهواز ۳۹۰ کیلومتر است. خرم آباد بر سر شاهراه تهران-خوزستان قرار گرفته و دارای اهمیت ارتباطی و راهبردی است.
تاریخ سکونت در خرم آباد
شهری که امروزه به نام خرم آباد نامبردار شده‌است، از نخستین سکونت گاهای مردم ایران به شمار می‌رود. غارهای مسکون دره خرم آباد (غارهای کنجی، یافته، پاسنگر، گراجنه، اشکفت قمری و…) حاوی آثار زندگی انسان غار نشین در دوره‌های موسترین، بارادوستی و زارزی است و «بنابر تاریخ گذاریهای از را آزمایش رادیو کربن در غار کنجی (واقع در دره خرم آباد لرستان)قدمت آثار از ۴۰ تا ۵۰ هزار سال است». گزارش و نتیجه پژوهش و بررسیهای دکترفرانک هو استاد دانشگاه رایس آمریکا و همکارش، فلانری و دیگر پژوهشگران همراه ایشان که در سالهای ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ خورشیدی در لرستان انجام گردید و به سال ۱۹۶۷ در آمریکا نشر یافت (دوره پیش از تاریخ در جنوب غربی ایران «لرستان»، ص ۴)در بردارنده اطلاعات ارزنده‌ای از دوره پیش از تاریخ خرم آباد است. فرانک هول می‌نویسد: «بهترین اطلاعات ما راجع به سکونت و نحوه امرار معاش انسانهای اواخر پلاستوسن{دوره چهارم زمین شناسی} مربوط به دره خرم آباد لرستان واقع در جنوب غربی ایران است. دره خرم آباد به درازای ۱۵ و پهنای ۱۰ کیلومتر بین کوههای آهکی که به موازات هم کشیده شده‌اند و در ارتفاع ۱۱۷۰ متر از سطح دریا واقع شده‌است. کوههای اطراف آن به صورت یک منبع ذخیره آب در آمده‌اند. دره خرم آباد دارای چشمه‌های آب خنک و تعدادی غار است. به هم فشردگی این دره و وجود غارهای متعددی که به وسیله انسانهای پیش از تاریخ اشغال گردیده، سبب شد که ما این دره را مرکز تحقیقات مربوط به دوره پالئولیتیک میانه دیرینه سنگی قرار دهیم. تا کنون ما ۱۷ محل از اقامتگاههای انسانی دوره دیرینه سنگی را در این دره یافته‌ایم آنچه مسلم است این است که با تحقیقات بیشتر می‌توان محلهای بیشتری پیدا نمود. از این ۱۷ غار، دست کم ۵ غار از انها مربوط به دوره دیرینه سنگی بوده و شامل تمدن موستری[دوره میانه دیرینه سنگی] و متجاوز از شش غار دیگر متعلق به دیرینه سنگی فوقانی و شامل تمدن بارادوستی است، ۲ غار دیگر نیز مربوط به پایان دیرینه سنگی فوقانی و شامل تمدن زارزی بوده شاید شش غار دیگر نیز مربوط به دیرینه سنگی فوقانی باشند.آثار خرم آباد حاکی از سکونت دامنه دار و مداومی در زاگرس هستند.فرانک هول « ۱۳ مورد تاریخ یابی به وسیله رادیو کربن از آثار دیرینه سنگی در دره خرم آباد» انجام داده است که «دو مورد مربوط به دوره موستری و ۱۱ مورد مربوط به مرحله، بارادوستی بوده، ۲ مورد نمونه موستری از لایه زیرین غار کنجی به دست آمده و تاریخ آن متجاوز از ۴۰ هزارسال» است و «نمونه بارادوستی به دست آمده از غار یافته بین ۲۱ هزار تا ۴۰ هزار سال پیش تاریخ گذاری شده‌اند» فرانک هول «به علت وفور محلهای دوره دیرینه سنگی دردره خرم آباد به یک دسته بندی موقتی از محلهای مسکونی» به شرح زیر دست یافته‌است : «۱-اقامتگاههای فصلی که احتمالا به وسیله ۱ یا ۲ خانواده پدر سالاری در مدت کوتاهی و یک فصل از سال اشغال می‌شده‌اند.۲- اقامتگاه های کشتار که به وسیله گروهی از شکارچیان برای یک یا دو روز اشغال می‌شده‌اند که بین ۴۰ هزار تا ۱۰۰ هزار سال قبل از میلاد مسیح مورد استفاده بوده‌اند.۳- اقامتگاههای موقتی که شکارچیان برای لحظاتی کوتاه جهت بررسی وضع شکار یا ساختن ابزار سنگی در آنجا توقف نموده و معمولا پس از ترک کردن دیگر به آنجا مراجعه نمی‌نمودند» وی در ادامه پژوهشهای خود «در دره خرم آباد به محل اردوگاههای شبانی که مربوط به ۶۰۰۰ تا ۵۸۰۰ سال پیش از میلاد مسیح» بوده‌اند، دست یافته و نتیجه گرفته‌است که بین ۴۵ هزار تا ۳۸ هزرا سال پیش از این مردمانی غار نشین در این دره سکونت داشته‌اند که گاهی برای شکار غذایی اصلی خود کوچ می‌کرده‌اند.دیگر آثاری که از هزارهای پیش از میلا مسیح در این سرزمین به جای مانده‌اند حکایت از زیست اقوام و تأثیر مردمان و فرهنگ ان بر فرهنگ ایران باستان دارند. پیشرفت آنان به ویژه کاسیها – قدیمی ترین ساکنان و حکام آریایی این دیار که ۵۷۶ سال بر بابل حکومت کردند – باعث اعجاب جهانیان شده‌است، و به همین دلیل لرستان را«مهد تمدن مفرغ (برنز)» نامیده‌اند.اما در تواریخ نام عیلامیان به عنوان نخستین دولت که به طور منظم بر لرستان حکومت کرده‌اند ثبت شده‌است.
مکان‌های گردشگری
عمده‌ترین جاذبه‌های طبیعی و تاریخی خرم‌آباد عبارتند از:
قلعه فلک‌الافلاک: مرکز شهر خرم‌آباد، دوره ساسانی
موزه مردم‌شناسی: قلعه فلک‌الافلاک
مناره آجری: جنوب شهر خرم‌آباد، قرن چهارم هجری قمری
سنگ نبشته: شرق شهر خرم‌آباد، قرن ششم هجری قمری
گرداب سنگی: شمال غرب شهر خرم‌آباد، دوره ساسانی
پل شکسته: جنوب شهر خرم‌آباد، دوره ساسانی
مقبره زید بن علی: مرکز شهر خرم‌آباد
دریاچه و پارک کیو: شمال غربی شهر خرم‌آباد
آبشار نوژیان: ۵۱ کیلومتری جنوب شرقی شهر خرم‌آباد
بقعه شجاع‌الدین خورشید: جنوب شهر خرم‌آباد، کیلومتر ۱۵
سراب چنگایی: غرب شهر خرم‌آباد
کاروانسرای میرزا سید رضا (بازار طلا فروشان): غرب قلعه فلک‌الافلاک، مرکز شهر خرم‌آباد
پارک صخره‌ای: میدان عدالت
پارک شریعتی (مالگه بهاری): بزرگراه دکتر شریعتی
پارک جنگلی مخمل‌کوه: کیلومتر ۱۵ جاده الشتر
پارک جنگلی شوراب: کیلومتر ۲۵ جاده خوزستان
پل کشکان: ۵۱ کیلومتری غرب خرم‌آباد، جاده کوهدشت
موزه خرم آبادی: بالاتر از میدان تختی,به سمت فرمانداری
غار دوشه: ۴۵ کیلومتری جنوب غربی خرم‌آباد، منطقه چگنی