خطبه ۱۵۹ – خطبه در توحید الهى و شرح حال برخى از پیامبران

از خطبه هاى آن حضرت است

در توحید الهى و شرح حال برخى از پیامبران

فرمان حق حکم لازم و حکمت است، و خشنودیش امان و رحمت، به علم حکم مى کند،

و به حلم گذشت مى نماید. خداوندا، تو را سپاس بر آنچه مى گیرى و بر آنچه مى بخشى، و تو را سپاس

بر عافیت و بر بیمارى و بلا، سپاسى که پسندیده ترین و محبوبترین و برترین حمد

به سویت و در پیشگاهت باشد. سپاسى که تمام فضاى آفرینشت را پر کند، و تا جایى که

اراده کنى برسد. سپاسى که از قبول رحمتت محجوب نشود، و از رسیدن به محضرت قاصر نباشد.

سپاسى که عددش به پایان نرسد، و پشتوانه اش فانى نگردد. ما کُنه عظمتت را نمى دانیم،

جز اینکه مى دانیم تو زنده و قائم به ذاتى، چرت و خواب تو را نمى گیرد. هیچ نظرى به تو

نمى رسد، و دیده اى تو را درک نمى کند. تو دیده ها را درک کرده و اعمال را شماره نموده،

و مهار حیات همگان را به دست دارى و آنچه از آفریده هاى تو مى بینیم، و از آثار قدرتت

به شگفتى مى آییم، و آنچه از عظمت قدرت تو وصف مى کنیم چه قدر و منزلتى دارند؟ حال آنکه آنچه از ما

پوشیده است، و دیده ما از دیدنش قاصر است، و عقول ما به درک آن نمى رسد، و پرده هاى غیب

بین ما و آنها حایل شده بسى عظیم تر است! از این رو هر که دلش را از هر چیز فارغ کند، و اندیشه اش را به کار گیرد

تا بداند چگونه عرشت را به پا داشته اى، و چگونه موجودات را آفریده اى، و چسان کرات را

در هوا معلّق نموده اى، و چگونه زمین را بر امواج آب گسترانده اى، دیده اش

وامانده، عقلش قرین شکست، و گوشش حیران، و فکرش سرگردان مى شود.

از این خطبه است

بر اساس گمانش مدّعى امید به خداست. به خداى بزرگ قسم دروغ گفته، چرا حالت امیدواریش

در کردارش پیدا نیست؟! زیرا هر که را به چیزى امید است اثر امیدش در عملش دیده مى شود مگر امیدى

که مردم به خدا بسته اند که داراى عیب است، و هر بیمى در امور مادى محقق و ثابت است مگر بیم از حق که

در اغلب مردم بى پایه است! در کارهاى بزرگ به خداوند امید دارند، و در کارهاى کوچک به بندگان امید مى بندند،

امّا آنچنان که حق بندگان را رعایت مى کنند حق خدا را مراعات نمى نمایند. چه شده که حق خداوند

کمتر از حق بندگان رعایت مى شود؟! آیا مى ترسى در امیدى که به حق دارى درغگو باشى؟

یا او را آنچنان که باید سزاوار امید نمى دانى؟! اگر از یکى از مردم بترسند تا

حدّى از او حساب مى برند که در آن حد از خدا حساب نمى برند. بنابراین ترس از بندگان را

نقد، و ترس از خدا را نسیه و وعده غیرقابل عمل قرار داده اند. همچنین کسى که دنیا در نظرش

عظیم جلوه کند، و موقعیّت آن در دلش وانمودى بزرگ داشته باشد، دنیا را بر خدا مقدم دارد

و از هر چه غیر دنیاست بریده و نهایتاً برده دنیا گردد.

براى تو کافى است که رسول خدا صلّى اللّه علیه وآله سرمشق

تو باشد، و راهنمایى براى درک زشتى و عیب دنیا، و کثرت رسواییها

و بدى هاى آن، زیرا دنیا از همه جانب از او گرفته شد، و اطراف و جوانبش به آسانى به غیر او واگذار گردید،

او را از دنیا چون کودکى از شیر مادر بریدند، و از زر و زیورش دور کردند.

و اگر بخواهى شخص دومى را مقتدا قرار دهى این است موسى کلیم اللّه ـ که درود خدا بر او  ـ

آنجا که گفت: «پروردگارا، به آنچه به من از خیر عطا کنى نیازمندم.» به خدا سوگند چیزى

جز نانى که تناول کند از خدا نخواست، زیرا مدتى بر اثر ندارى گیاه زمین مى خورد، تا جایى که سبزى

گیاه به خاطر لاغرى و کمى گوشت در بدنش از پرده نازک شکمش نمایان بود.

و اگر بخواهى نفر سومى را سرمشق خود قرار دهى این است داود ـ که درود خدا بر او ـ صاحب مزامیر،

و خواننده اهل بهشت، او با دست خود از لیف خرما زنبیل مى بافت،

و به همنشینانش مى گفت: کدام یک از شما مرا در فروختن اینها یارى مى دهد؟ و از قیمت آن زنبیل

قرصى نان جوین مى خورد.

و اگر مى خواهى درباره عیسى علیه السّلام بگو که سنگ را

بالش سر قرار مى داد، و جامه زبر و خشن مى پوشید، و غذاى غیرلذیذ مى خورد. نان خورشش

گرسنگى، و چراغ شب تارش ماه، و سرپناهش در زمستان مشرق و

مغرب زمین، و میوه و سبزى اش گیاهى بود که زمین براى چهارپایان مى رویانید. نه زنى داشت که او را

فریفته خود کند، نه فرزندى که او را به غصّه بنشاند، نه ثروتى که او را از آخرت بازدارد،

و نه طمعى که او را به خوارى اندازد. مرکب او دو پایش، و خدمتکارش دو دستش بود.

به پیامبر پاکتر و پاکیزه ترت ـ که درود خدا بر او و آلش باد ـ اقتدا کن، که وجودش براى هرکه

بخواهد به او اقتدا کند سرمشق است، و براى آن که تسلّى جوید در زندگى به آن حضرت تسلّى است،

و محبوبترین بندگان نزد خدا کسى است که به پیامبر اقتدا کند و قدم جاى قدم او بگذارد.

از دنیا به حدّاقل قناعت کرد، و دیده براى تماشاى آن باز نکرد. لاغرترین اهل دنیا،

و گرسنه ترین آنان از دنیا بود. دنیا به او ارائه شد اما از پذیرفتنش امتناع کرد،

چیزى را که دانست خدا دشمن دارد او هم دشمن داشت، و هر چه را حق خوار و بى مقدار دانسته بود

او هم خوار و بى مقدار دانست، و آنچه را پروردگار کوچک شمرده او هم کوچک شمرد. اگر در وجود ما جز

محبت آنچه که خدا و رسول دشمن دارند نبود، و بزرگ شمردن آنچه را که خدا و رسول کوچک شمرده اند

وجود نداشت، همین براى ستیزگى ما با خدا و سرپیچى ما از فرمانش بس بود. رسول خدا

ـ صلّى اللّه علیه وآله ـ روى زمین غذا مى خورد، و مانند نشستن بندگان

مى نشست، و با دست خود پارگى کفشش را مى دوخت، و جامه اش را وصله مى کرد، بر مرکب بى پالان

سوار مى شد، و در ردیف خود سوار مى کرد. پرده اى همراه با نقش و نگار بر درِ خانه اش

آویخته بود، به یکى از همسرانش فرمود: فلانى! این پرده را از برابر دید من پنهان کن، زیرا وقتى

آن را مى بینم دنیا و زر و زیورش را به یاد مى آورم. با عمق دل از دنیا اعراض کرد،

و یاد این سراى فانى را از خاطرش میرانْد، علاقه داشت زر و زینت دنیا از برابر دیده اش مخفى باشد،

تا از آن جامه زیبا برنگیرد، و باورش نیاید که سراى قرار و آرامش است، و امیدى به درنگ در آن نداشته باشد،

علاقه به دنیا را از دل بیرون کرد، و از این محل فانى دل برداشت، و از دیده خود پنهان نمود.

آرى چنین است کسى که چیزى را دشمن دارد بغض و نفرت دارد که به آن نظر کند و در محضرش از آن یاد شود.

در روش رسول خدا صلّى اللّه علیه وآله حالتى است که تو را به

زشتى ها وعیوب دنیا رهنمون است، زیرا آن حضرت با اهل بیتش دردنیا گرسنه بود، و بامنزلت وتقرب

عظیمى که نزد حق داشت زر و زیور دنیا از او دور داشته شده بود.

پس دقت کننده با عقلش دقت کند که خداوند با وضعى که براى پیامبرش در برنامه دنیا بهوجود آورد

آیا او را اکرام کرد یا به او اهانت روا داشت؟ اگر بگوید: اهانت کرد، به خداى بزرگ قسم دروغ گفته،

و بهتان عظیمى به حق زده; و اگر بگوید: به او اکرام کرد، پس باید بداند که خداوند غیر حضرتش را

با ارزانى داشتن دنیا به او خوار نموده، و دنیا را از مقرب ترین مردم به درگاهش دور کرده است.

اقتداکننده باید به پیامبرش اقتدا کند، و قدم جاى قدم آن حضرت بگذارد، و هر جا او درآمد درآید،

ورنه از هلاکت امان ندارد، چرا که خداوند محمّد ـ صلّى اللّه علیه وآله ـ

نشانه قیامت، و بشارت دهنده به بهشت، و ترساننده از عقوبت قرار داد. او با شکم گرسنه از دنیا

رفت، و با سلامت همه جانبه وارد آخرت شد. تا لحظه از دنیا رفتن و اجابت دعوت کننده

حق سنگى به روى سنگ نگذاشت. خداوند با عنایت کردن چنین رهبرى چه منّت بزرگى

بر ما گذاشت تا از او پیروى کنیم، و پیشوایى که قدم جاى قدمش بگذاریم! به خدا سوگند آنقدر

این پیراهن پشمینه خود را وصله زده ام که از وصله کننده اش حیا مى کنم. و کسى به من

گفت: این لباس کهنه را دور نمى اندازى؟ گفتم: از من کناره گیر، که به وقت صبح از رهروان

شب تمجید و ستایش مى شود.