قواعددرس نهم از کتاب اول راهنمایی
مثال: حافظٌ + ونَ = حافِظونَ ( حفظ کنندگان مرد ) حافظٌ + ینَ = حافظینَ ( حفظ کنندگان مرد )
اما نحوه به کار بردن این دو کلمه در قسمت های مختلف جمله متفاوت است که انشاءالله در سالهای آینده نکات بیشتری در این زمینه خواهیم آموخت . اما اکنون فقط این نکته را باید بدانیم که هر گاه بخواهیم یک اسم جمع مذکر سالم را در ابتدای جمله استفاده کنیم معمولاً با « ونَ » به کار می بریم . مثال : المعلّمونَ فِی الصّف ِ .
۲- جمع مؤنّث سالم : برای تبدیل یک اسم مفرد مؤنث (دارای « ه») به جمع مؤنث سالم ( برای تمام موجودات فرقی نمی کند ) ابتدا « ه » را از آخر اسم حذف می کنیم . سپس به آخر آن « ات » اضافه می کنیم .
مثال : مُعَلِّّمَهٌ ( ه ) حذف = مُعَلِّم + ات = مُعلِّماتٌ یعنی = معلم های زن
اسم های اشاره جمع : اسم اشاره جمع نیز مانند اسم های اشاره مفرد و مثنی که در درس های گذشته آموختیم به دو دسـته « نزدیک» و« دور» تقسیم می شود.
اسم اشاره جمع مذکّر و مؤنّث نزدیک : برای اشاره به اسم های جمع مذکر و مؤنثی که در فاصله نزدیکی از ما قرار دارند از اسم اشاره نزدیک « هولاء» ( این ها ، اینان ) استفاده می کنیم.
یعنی اسم اشاره « هولاء» هم برای اسم هایی به کار می رود که آخر آن ها « ون وینَ » باشد و هم برای کلماتی به کار می رود که آخر آن ها « ات » باشد و این اسم ها باید از جهت مکانی در فاصله نزدیکی از ما قرار گرفته باشند.
مثال : هولاء مُعَلِّمونَ . هولاء طالباتٌ .
اسم اشاره جمع مذکر و مؤنـّث دور : برای اشاره به اسم های جمع مذکر و مؤنثی که در فاصله دور از ما قـــرار دارند از اسم اشاره « اولئک» ( آن ها ، آنان ) استفاده می کنیم .
یعنی اسم اشاره « اُولئک » هم برای اسم هایی به کار می رود که آخر آنها « ونَ و ینَ » باشد و هم برای کلماتی به کار می رود که آخر آنها « ات » باشد و این اسم ها باید از جهت مکانی در فاصله ی دور از ما قرار گرفته باشند.
مثال : اُولئکَ مُعلِّمونَ . اُولئکَ طالباتٌ .
سوال : چرا به جمع های مذکر و مؤنثی که با علامت های ( ونَ ، ینَ ، ات ) ساخته می شود جمع ( سالم ) می گوییم ؟
زیرا برای ساختن این نوع جمع شکل مفرد کلمه تغییری نمی کند و پس از اضافه کردن علامت های جمع به آخر کلمه ، شکل مفرد آن کاملاً سالم باقی می ماند ، در حالی که نوع دیگری از جمع به نام « جمع مکسر» که در درس آینده خواهیم آموخت پس از تبدیل اسم به جمع ، شکل مفرد کلمه تغییر می کند. یعنی بعضی از حروف آن حذف و یا جابه جا می شود.
مثال : جمع مذکر سالم : مؤمنٌ مؤمنونَ
جمع مؤنث سالم : مؤمنه مؤمِناتٌ در هر دو مثال کلمه « مؤمن » کاملاً سالم مانده است.